|
Bij het lezen van een studie over "le quart livre" (boek 4) van Rabelais, dat over de zeemanskunsten van Pantagruel, kwam het woord "Gymnosophistes" naar voren, overigens behorend tot een passage in de "Pantagruel" propre.
Het woord komt voor in de passage waarin Pantagruel opschept over zijn reizen naar "de berg Caucasus, voorbij de Scythen, de Massageten, (en) de Indiërs. (We staken) de grote rivier de Physon over, tot aan de Brahmanen (Brachmanes), om dan Hiarchas te zien, en Babylonië, de Chaldeën, de Meden, Assyrië, Parthië, Syrië, Phoenicië, Arabië, Palestina, Alexandrië, tot aan Ethiopië, om dan de Gymnosophisten te zien." (P. 13, 31-36)
De term gymnosophisten, werd voor het eerst gebrukt door Plutarchus die een echte, of verzonnen, ontmoeting beschreef tussen Alexander (de Grote) en een groep naakte indiase sadhus — "die zowel voedsel als kleding nadelig achtten voor een leven in zuivere contemplatie. En daarom volgden ze een strikt vegetarisch dieet en liepen altijd naakt." Dat lezen we in een blog van "torpedo the ark".
Als Plutarchus al een echt plaatsgevonden ontmoeting beschreef, dan had Alexander een ontmoeting met ofwel de Ājivika, danwel met de naaktgaande sectie van de Jaïns. Het laatste zou het meest logisch zijn, want de Jaïns, in beide secties, leven per definitie vegetarisch, en de Ājivika dragen een korte speer bij zich waarmee ze vissen kunnen spiesen.
Tot in de twintigste eeuw hebben dergelijke echte en verzonnen reisverhalen hun invloed gehad, tot en met in het werk van Erik Satie met zijn "drie Gymnopediën".
Nu is het niet zo dat de europese Middeleeuwen en Renaissance maar klakkeloos alles aannamen wat hen door deskundigen, reizigers en/of fantasten werd voorgehouden. De schrijver Paul J. Smith, de auteur uit wiens werk hier wordt geciteerd, verwijst daarvoor naar een ander, dun, boekje van Rabelais, de "Disciple de Pantagruel", waarin "leugenaars" aan de kaak worden gesteld:
"Plinius en zijn boek over de natuurlijke historie /
Solin(1) en zijn boek over memorabele dingen /
Strabo en zijn boek over de positie van de wereld (in het heelal) /
Lucianus en zijn boek over ware verhalen /
Jean de Mandeville en zijn reisverslag,
en verschillende andere van dergelijke grote leugenaars, ..."
Dat brengt dan weer de recente geschiedenis van Zuid-west Nederland, c.q. Vlaanderen in gedachten, waar nog voordat de televisie zijn intrede deed goed gebekten in het café hun woordje deden: leugenaars, d.w.z. fantasten, d.w.z. verhalenvertellers: én sneeuwe, én reehene, én wèrm daddet was!
Mét de intrede van de televisie verdwenen de plaatselijke "leugenaars"; zoveel flux de bouche, zoveel vals pathos, zoveel voordringen, daar kon de "leugenaar" niet tegenop.
Het is me al heel wat jaren geleden niet gelukt om die ene boerendochter uit het nog lager dan laag liggende noordhollandse landschap er van te overtuigen dat hier humor bedoeld was. Ze bleef maar zoeken naar argumenten en voorbeelden die zouden aantonen dat het best wel allemaal kon, tegelijkertijd. En toen ze daar niet in slaagde had de verhalenverteller het gedaan: zoveel leugens verkondigen!
(1) https://fr.wikipedia.org/wiki/Polyhistor_(livre) , Italiaan, 3de of 4de eeuw.
Naar de nieuwspagina
|
|
|
Stichting onder nummer 20138036.