|
|
De vaktermen van het boeddhisme worden niet doorheen alle (sub-)tradities gelijk geïnterpreteerd.
De vroegste Hybrid Sanskriet-teksten, de Āgama, en de Pāli-teksten zijn ontstaan als een reactie op de concepten die binnen de veda en de upanishads naar voren worden gebracht en waaruit het hedendaagse hinduïsme zijn inspiratie haalt.
Alle mahāyāna-geschriften, de soetras (sūtra), zijn een reactie op de genoemde vroege Āgama- en Pāli-teksten; ze zijn het er niet helemaal mee eens, ze geven er uitbreiding aan, of een andere wending.
Binnen de Mahāyāna-stroming zijn de soetras over het algemeen zowel een reactie op de veda en de upanishads, als op de Āgama- en Pāli-periode, als op elkaar.
Zo geeft de vroegste collectie canonieke werken waar het woord mahāyāna op van toepassing is, de Prajña-paramitā-collectie, een eerste commentaar op het in de eerdere geschriften naar voren gebrachte begrip sunyatā, dat we hier kortheidshalve vertalen met 'ledigheid'. De Lotus soetra, bijvoorbeeld, verwijst daar impliciet naar.
De Avatámsaka soetra is wellicht, maar niet zeker, een impliciet commentaar op de Lotus soetra en interpreteert de termen hier en daar anders.
De Lankāvatāra soetra is voor een deel geschreven uit bewondering voor zowel de Prajña-paramitā-collectie als voor de Avatámsaka soetra, en Ashvaghosa's 'Ontwaken van Gelovig Vertrouwen in de Mahāyana' probeert een synthese van voorheen aangeboden begripsaanduidingen, maar komt dan toch uit bij een omschrijving van terminologie waar zen en Reine Land zich prettig bij voelen, maar anderen waarschijnlijk weer niet helemaal.
Het is daarom verstandig de verschillende vaktermen te interpreteren naar de tijd waarin ze in deze of gene stroming ontstonden, of binnen de context van dit of dat canonieke geschrift, en er bij te bedenken dat er altijd anderen zijn die het, op basis van weer andere teksten, anders zien.
Uitspraakregels voor vreemde woorden:
De u wordt uitgesproken als oe als in hoed: Borobudur = Boroboedoer.
De j wordt uitgesproken als dj; jātaka = djaataka.
De c, ch en cch worden uitgesproken als tsj; citta = tsjieta; chan = tsjan.
|
• 3 Voertuigen: II
• 4 vormen van uitleg: II-2, 137
• 4 proposities: II-2, tkst. 39
• 5 dharmas: I
• 5 Groepen van Hechten: zie skandhas
• 6 bovennatuurlijke vermogens: voetnoot 6
• 8 bewustzijnen: voetnoot bij 42
• 10 (windrichtingen): 1-2;
• 10 Stadia: noot bij 53; noot bij 56;
• 10 Boeddhadisciplines: noot bij 58
• 10 krachten, zes bovennatuurlijke vermogens: I, voetnoot 6
• 108: II-14, toel. bij tekst 5, de Avalokiteshvara-pagina
• (2-voudige) zelfloosheid: 2; toel. bij 24
• a/samskrta (het [niet] samengestelde): IV: 61
• abhūtaparikalpa (veronderstellen dat er een aard is): III: 45; noot 45
• afhankelijk, voorwaardelijk ontstaan (pratitya samutpāda): toel. 44, de betreffende pagina
• Anapāna soetta
• Apsāras: voetnoot 15
• Arhat: II: 9; de lohan
• Āsanga: Introd., 'de geleerden'
• Asoka: I
• āsrava/anāsrava (dat wat [niet] uitstroomt): toelichting bij 17
• atomen (para-mánu): noot bij 59
• Avatámsaka soetra: voetnoot 24
• āyatana (sferen): II, 10
• begeerte/hebzucht: toel. 45
• bestaan: de introductie; niet-bestaan II-2,39. Ook in Theravāda en Sarvastivāda
• bevrijdingen, drie: III: 42
• Bewustzijn, de 7: noot bij 58
• bewustzijnen: I; de 6: noot bij 61
• Bodhisattva-mahāsattva: voetnoot 2/3
• Bodhisattvapaden, de 10: III; Bodhisattvastadia: voetnoot bij 42; de 10 stadia
• Boeddha: III: 42
• Boeddhaland: voetnoot 25; III: noot bij 53
• Boeddhanatuur: III: noot bij 43
• Boeddha zien I: 28
• Bodhidharma: II voetnootpagina
• Brahma: I, 3de alinea; IV
• brahmaloka: IV: noot bij 62
• Cakravártin (wereldleiders): III: noot bij 52
• citta: I-1; II: 9
• Daoan: II voetnootpagina
• denkproces: II: 15
• dharanī: IV: 64; toelichting
• dharma, 5:
I, al. 2;
I (adharma , noot 3-4);
IV: 60; dharma vs religie; dharmas, de 5:
I: 1;
engelstalig blog
• dharmatā: I-42
• Dharmadhātu: IV: 57; IV-4
• Dharmakāya: I-2 noot 9;
IV, noot bij 59; IV, noot bij 60; de Korea-pagina, de schildertechniek
• dharmatā (ware aard): : I;
I, voetnoot 27; IV, noot bij 60
• dhātu (elementen): I-3;
IV, noot bij 60
• dhyāna: I, 1;
de 4
• dienstig/ondienstig: IV, noot bij 58
• drievoudige bevrijding: III: 47
• dood: II: 27, 19
• doordrenken: zie gewoontepatronen
• drie gevolg-producerende oorzaken: II: 10
• drie knopen: II-2, 38
• drievoudige wereld: I voetnoot 21
• drievoudige bevrijding: III, 42
• droomgelijk: III-42
• dualisme: I-1, 7de al.; II, 4:7
• eenderheid (samatá): III noot bij 43, de meditatiepagina
• eenheid (eka-gra): III: 45
• eerste principe: II: 9
• eeuwig: II-15, en II-16; III noot bij 43;
IV: 57, 62
• eeuwigheids-/vernietigingsleer: II-15 en II-16; IV: 59
• eeuwig-ondenkbare, het: II
• elementen: zie dhatu
• energie (viriya): IV: 62
• Enkel-Bewustzijn: II: 21;
II noot 11
• foutieve denkwijze: II
• garbha (schoot): II: 5, en 24
• gāthā: I voetnoot 13
• generositeit (dana): IV: 62
• gewoontepatronen (vāsana, doordrenken): IV noot bij 61
• grens aan de realiteit (bhūtakoti): II-2: 27
• grond (betreden): I-1: voorlaatste alinea
• Groot Voertuig: I voetnoot 19
• grijpen-naar: IV noot bij 56
• haat: III: 42
• hechten: III noot bij 43
• haat: III: 42
• hechten: III noot bij 43
|
• hetu (voorwaarden): II-2, 20; II-2 voetnoot
• Illusie (Māyā): III noot bij 48
• ideeën, opinies: I-1
• individualiteit/algemeenheid: II: 9
• Indra: III noot bij 50
• jñāna: III toel. 46
• karma: II: 5 en 63; II noot 10
• kennis: I voetnoot 23
• komen en gaan: III noot bij 50;
Avatámsaka soetra 1;
Avatámsaka soetra 28-2
• ksanti (geduldige verdraagzaamheid): IV: 62;
engelstalig blog
• kusala: aparte pagina
• kwalificeren: I-1, 4de alinea
• ledigheid (sunyatā): I voetnoot 27
• leeuwenbrul: I-2
• lijden (dukkha): II, 9
• Lokapāla: I: 2
• Lokāyata: III: 50;
III toelichting bij 50
• Mahāmati: I voetnoot 22
• Mahāsattva: zie bodhisattva; ook de archiefpagina
• manas (denken): I-1, eerste alinea
• manovijñana (superviserend bewustzijn): zie citta
• materialisme: III noot bij 50
• Māyā: zie illusie
• Mayópama (Maya-gelijk, zie ook samādhi): II-2: 11
• mededogen (karuna): II
• Mimàmsa: II toel. II, vers 109
• moment-tot-moment, van: IV noot bij 61
• moraliteit (sīla): IV: 62
• muziekinstrumenten: I-2 (noot 3-1)
• Nāgārjuna: III toel 45;
III noot bij 51;
N's Vimsaka
• Narāyana / Vishnu: III noot bij 50
• nāma: III voetnoot bij 42
• niet-...: II
• niet-spreken: III noot bij III-43
• niet-onderscheiden: II-2: 27
• niet-zelf: II
• Nirmanakāya: II-49
• niródha (uitdoving): IV noot bij 56
• nirvāna: IV noot bij 60;
(zonder substratum:) IV noot bij 63
• Nishyánda Boeddha: II-17
• nobele ...: II;
II-2
• nobele geboorte: III-48 en voetnoot
• Nyāya: II, voetnoot 4
• ommekeer, zich afwenden: I-1, derde alinea, zie ook paravrti
• onderscheid-aanleggen (prapànca): I (noot 3-3)
• onderscheiding (vikálpa): II-2, tekst 27
• Ongeborene, het: III noot bij 48;
de engelstalige pagina
• onvoorstelbare transformatie-dood: II-2: 41
• overtreding: IV; III noot bij 42
• onwetendheid: II-2
• Oorspronkelijke geloften: IV-60
• Oorzaak: II-5, 15;
II toelichting II-9, II-10
• op-zijn-kop waarnemen: II-2: 31
• Opslagbewustzijn: I toelichting, zie ook vijñāna
• param-artha (hoogste realiteit): III-45
• paramitā (perfecties):
I, voetnoot 6;
IV voetnoot bij 62
• para-tantra (aard afhankelijk van iets anders): IV, 59
• para-vrti: zie ommekeer
• pari-kálpita (abhuta-pari-kálpa; onderscheid-aanleggen): III-45
• Parinirvāna: IV noot bij 63
• permanent/impermanent: IV noot bij 57
• prajñā: II
• prapanca (spreek: prapántsja) III
• Prati-moksha: III noot bij 42
• pratitya-samutpāda (afhankelijk, voorwaardelijk ontstaan) / afhankelijkheid: II-15;
II-19
• pratyāya (condities): II-8
• Pratyéka Boeddha: I voetnoot 11
• principe: III noot bij 51
• rainbow-body: IV noot bij 56
• Rákshasha: I voetnoot 12
• Rāvana: I
• realiteit: IV noot bij 59
• relatief weten: I voetnoot 5
• Resultaats-Boeddha: II-49
• rūpa: voetnoot bij 42
• Sakya: IV noot bij 64
• samādhi en dhyāna: I-1;
IV noot bij 58
• Samánta-bhadra: IV, voetnoot
• samāpatti: I, voetnoot;
|
• samathā: II-5, 85
• samenleven: III noot bij 50
• samsāra: II-11
• Sankárachāriya (Adi Sankárachāriya) II-noot
• sásana: II: 5, 51
• schildering (illusie,substantieloosheid) I (noot 3-9)/a>
• schisma: III-42, 2
• skandhas (5 Groepen van Hechten):
II-2 toel. 29,
I (+ dhatu, ayatana: noot 3-5),
Avatamsaka soetra boek 35
• Solitaire, het (vivikta): III noot bij 48
• spreken/niet-spreken: III voetnoot
• srámana: IV noot bij 64
• stadia: I-1;
IV noot bij 59
• stemgeluid: I voetnoot 26
• substantie / substantieloosheid: I;
I (noot 3-7);
II-10;
II toel. bij 44;
III-44
• Súgata: I voetnoot 14
• sunyatā: zie ledigheid
• Surángama soetra: I noot bij I-2;
de engelstalige pagina;
Heroïsche Voortgang, fragmenten
• sva-bhāva: tekst op archiefsite
• Tathāgata: I voetnoot 10;
Word in picture-blog
• Tathāgata-garbha: IV noot bij 58
• tathatā: II-2
• teruggetrokkenheid (vivéka): III-42
• tetralemma: III noot bij 45
• Toehoorders: I voetnoot 11
• tolerantie: IV voetnoot 22
• transformatie-dood: II-19;
III-43
• Transformatie-Tathāgata: I (noot 3-2)
• transformeren/getransformeerd: I voetnoot 18;
III noot bij 42
• Túshita: II: 14
• tussen-bestaan (antarabhāva): III-46;
III toel. 46
• tweevoudige dood: III noot bij 43
• udúmbara-bloem: IV noot bij 60
• universele vriendelijkheid (maitri): II-2, 22
• upāya (vlotte en vaardige middelen): I-2, 2
• Vairócana Boeddha: II voetnoot bij tkst. 7;
III voetnoot;
de mudra (engelstalig)
• Vaishéshika: II-5, 21
• Vajrapāni: IV noot bij 63
• van moment-tot-moment: II-5, 21
• vāsana: zie gewoontepatronen
• Vedas: I voetnoot bij I
• verblijfplaats: III noot bij 54
• vergankelijkheid: III voetn. 44;
III noot bij 54
• verleden, heden, toekomst I (noot 3-10)
• verlangen: II-5, pt. 33, 50, 93; tkst. 6
• verleden, heden: I-1
• veronderstellen dat er een aard is (abhutaparikalpa): III toel. 45
• vidyā: zie Weten
• vinaya: IV noot bij 64
• vijñana:
I-1;
I (noot 3-6);
I-3, voetnoot 6
• Vinaya: IV, 62
• vivéka: zie teruggetrokkenheid
• Voertuig: I, pt. 14
• voorwaarden/condities: II-20;
II voetnoot 2
• vragen: I-2, 2
• waargenomene, het: III noot bij 50
• Wang Bing: II voetnootpagina
• wereld-van-objecten: I voetnoot 17
• Weten: het relatieve / absolute I-2, 2
• Wijsheid: oog van I-2;
alles-overstijgende II; prajñā III-46
• wilslichaam: III-42
• woorden: III: 53
• Yaksha: I voetnoot 16
• Yin-shun: IV, voetn. bij 58;
biografie
• yoga-cara: Introductie ("Over de ontstaanstijd")
• zelf-aard: III, voetnoot bij 43
• zelf-realisatie: II, pt. 11;
II-2;
II, voetn. 2 bij 18
• Zelf-Verlichtten (Pratyéka-boeddhas): II-5, 53
• zelfloosheid, tweevoudige: II-17, 126
• Zhiyi: III, toel. bij 52;
de Tendai-traditie
• "zo-is-het" (yathābhutā): II-2, 32
• zoheid (tathatā): II-2, 32
• zonder-beelden-zijn: II-2
• zoon of dochter van goeden huize: IV noot bij 64
• zuivering, van geest: II-17
|
|
|
Deze pagina is er een op de site www.buddha-dharma.nl 
www.buddha-dharma.nl is eigendom van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme
|
|
|
|
