RÁTANA SOETTA
([PTS] Sn.222-238)
Juwelen-leerrede
|
de Pāli-tekst
Yānīdha bhūtāni samāgatāni
Bhummāni vā yāni va antalikkhe
Sabbeva bhūtā sumanā bhavantu
Atho pi sakkacca sunantu bhāsitam
|
vertaling
Welke wezens hier ook samenzijn
hemels of werelds
mogen ze allemaal gelukkig zijn.
Luister dan aandachtig naar wat ik zeg
|
de Pāli-tekst
Tasmā hi bhūtā nisāmetha sabbe
Mettam karotha mānusiyā pajāya
Divā ca ratto ca haranti ye balim
Tasmā hi ne rakkhatha appamattā
|
vertaling
Wezens! Luister!
Schenk op universele schaal vreugde aan die mensen die
jullie dag en nacht offerandes brengen
Bescherm ze daarom voortdurend.
|
de Pāli-tekst
Yam kiñci vittam idha vā huram vā
Saggesu vā yam ratanam panītam
Na no samam atthi tathāgatena
Idam pi Buddhe ratanam panītam
Etena saccena suvatthi hotu
|
vertaling
Wat er ook maar aan waardevolle dingen zijn
hier of in de wereld hieraan voorbij
wat er in andere werelden ook maar aan juwelen zijn
geen is vergelijkbaar met Boeddha.
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
|
de Pāli-tekst
Khayam virāgam amatam panītam
Yadajjhagā sakyamuni samāhito
Na tena dhammena sam'atthi kiñci
Idam pi dhamme ratanam panītam
Etena saccena suvatthi hotu
|
vertaling
(Daar zijn) het tot uitdoving(1) gekomen, het eind aan geboren worden, de uitmuntendheid
Onze meester Sakyamuni(2) is onwankelbaar, stevig gevestigd.
Deze dhamma (wetenschap) heeft zijn gelijke niet.
In deze dhamma ligt het kostbaar juweel verborgen
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
de Pāli-tekst
Yam buddhasettho parivannayi sucim
Samādhi-mānantari-kañña-māhu
Samādhinā tena samo na vijjati
Idam pi dhamme ratanam panītam
Etena saccena suvatthi hotu
|
vertaling
deze te prijzen excellente boeddha(eigenschap) (is dit:)
ononderbroken samādhi
daar valt niets mee te vergelijken
In deze dhamma ligt het kostbaar juweel verborgen
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
|
|
de Pāli-tekst
Ye puggalā attha satam pasatthā
Cattāri etāni yugāni honti
Te dakkhineyyā[a] sugatassa sāvakā
Etesu dinnāni mahapphalāni
Idam pi sanghe ratanam panītam
Etena saccena suvatthi hotu
[a] √dak = ver weg; in het zuiden
|
vertaling
Deze acht categorieën van wezens,
deze vier fortuinlijke paren(3)
worden door de volgelingen (toehoorders) geprezen
er is veel verdienste in het hen schenken van giften.
In deze dhamma ligt het kostbaar juweel verborgen.
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
|
de Pāli-tekst
Ye suppayuttā manasā dalhena
Nikkāmino gotama sāsanamhi
Te pattipattā amatam vigayha
Laddhā mudhā nibbutim bhuñjamānā
Idam pi sanghe ratanam panītam
Etena saccena suvatthi hotu
|
vertaling
Deze ontwaakten (supp (stam) = slaap) die in nibbāna verkeren, die solide zijn,
gevestigd in de leer van Gótama
zijn de staat binnengegaan van het eind aan geboren worden.
Deze zuiveren van geest hebben uitdoving als kenmerk.
In deze dhamma ligt het kostbaar juweel verborgen.
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
|
de Pāli-tekst
Yathindakhīlo pathavim sito siyā
Catubbhi vātehi asampakampiyo
Tathūpamam sappurisam vadāmi
Yo ariyasaccāni avecca passati
Idam pi sanghe ratanam panītam
Etena saccena suvatthi hotu.
|
vertaling
Zoals een pilaar stevig in de aarde gevestigd is,
niet omver gewaaid kan worden,
zo is een waardige (sappurisa)
die de nobele waarheid juist heeft begrepen.
In deze sangha (4) ligt het kostbaar juweel verborgen.
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
|
de Pāli-tekst
Ye ariyasaccāni vibhāvayanti
Gambhīrapaññena sudesitāni
Kińcāpi te honti bhusappamattā
Na te bhavam atthamam ādiyanti
Idam pi sanghe ratanam panītam
Etena saccena suvatthi hotu
|
vertaling
Zij die goed begrip hebben van de nobele waarheid,
die diepgaand begrip hebben van deze weldoende leer
welke bezoedelingen ze nog hebben:
ze gaan geen achtste leven(5) binnen
In deze dhamma ligt het kostbaar juweel verborgen.
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
|
de Pāli-tekst
Sahāvassa dassana sampadāya
Tayassu dhammā jahitā bhavanti
Sakkāyaditthi vicikicchitañ ca
Sīlabbatam vāpi yadatthi kiñci
Catūhapāyehi ca vippamuto
Cha cābhithānāni abhabbo kātum
Idam pi sanghe ratanam panītam
Etena saccena suvatti hotu
|
vertaling
Zodra hij inzicht heeft verworven
zijn drie (verkeerde) inzichten verwijderd:
geloof in zelf, twijfel, en
afhankelijkheid van regels en rituelen.
Hij is volkomen bevrijd van de vier ellendige levenssferen (6)
en is niet in staat de zes belangrijkste overtredingen te begaan(7).
In deze sangha ligt het kostbaar juweel verborgen.
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
|
de Pāli-tekst
Kiñcāpi so kammam karoti pāpakam
Kāyena vācā uda cetasā vā
Abhabbo so tassa paticchādāya
Abhabbatā ditthapadassa vuttā
Idam pi sanghe ratanam panītam
Etena saccena suvatthi hotu
|
vertaling
Als hij kwaad doet, kan hij het niet verborgen houden(8)
of het nu in gedachten, woord, of daad is,
Zoiets is onmogelijk
voor een die het Pad heeft gezien.
In deze sangha ligt het kostbaar juweel verborgen
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
|
de Pāli-tekst
Vanappagumbe yathā phussitagge
Gimhānamāse pathamasmim gimhe
Tathūpamam dhammavaram adesayi
Nibbānagāmim paramam hitāya
Idam pi Buddhe ratanam panītam
Etena saccena suvatthi hotu
|
vertaling
Zoals het woud vol bloemen kan staan
in de eerste maanden van het jaar(9)
zo is die dhamma (leer) verklaard
die naar de hoogste vorm (10) van nibbāna voert
Dit kostbare juweel wordt in Boeddha('s) leer gevonden.
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
|
de Pāli-tekst
Varo varaññū varado varāharo
Anuttaro dhammavaram adesayi
Idam pi Buddhe ratanam panītam
Etena saccena suvatthi hotu
|
vertaling
De Verhevene, de Kenner, de Gever
Hij die de excellente dhamma heeft onderwezen,
In deze Boeddha ligt het kostbaar juweel verborgen.
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
|
de Pāli-tekst
Khīnam purānam - navam natthi sambhavam
Viratta cittā āyatike bhavasmim
Te khīnabījā avirūlhicchandā
Nibbanti dhīrā yathā'yam padīpo
Idam pi sanghe ratanam panītam
Etena saccena suvatthi hotu
|
vertaling
Hun verleden is uitgedoofd, er is geen nieuw begin,
ze hunkeren niet meer naar opnieuw worden.
Deze wijzen die geen aanzet tot opnieuw worden meer hebben
gaan uit zoals een (olie)lamp dooft (zodra de brandstof op is)
In deze sangha ligt het kostbaar juweel verborgen
Dit is de waarheid. Daarom, moge er welbehagen zijn.
|
de Pāli-tekst
Yānīdha bhūtāni samāgatāni
Bhummāni vā yāni va antalikkhe
Tathāgatam devamanussa-pūjitam
Buddham (Dhammam, Sangham) namassāma suvatthi hotu
|
slot
De drie laatste verzen zijn een saluut aan de Boeddha, de Dhamma, en de Sangha
|
In de Kleine Kroniek (Çūlavamsa), een van de geschiedkundige werken van Sri Lanka, lezen we dat deze tekst werd gecomponeerd gedurende de regeerperiode van koning Uppa-tissa, een kleinzoon van de infameuze koning Mahāsena (Grote Krijgsheer, 277 - 304 nC). Het gezegde dat de mentale erfenis van een niet zo prettig tiep "tot in de zevende generatie" doorpietert — zoals we dat moeten begrijpen uit de bijbel der christenen — is in ieder geval geen gedachte die ooit in het boeddhisme (en overige aziatische levensbeschouwingen) heeft geleefd. Men kan zelfs in dit leven al een wending maken, en waar dat niet lukt is het nageslacht niet persé en ten volle opgezadeld met een onwenselijke inhoud van een "rugzakje".
Uitspraakregels
De angelsaksische en germaanse talen leggen de klemtoon anders dan het Sanskriet en het Pāli. Het accent-aigu (vb. ó) en het accent-grave (vb. ù) zijn hier en daar extra toegevoegd vanwege de correcte uitspraak.
De ā, ū, ī etc., dus die letters met een plat streepje, worden lang uitgesproken, maar krijgen geen nadruk. In een woord waarin zo'n lange klank voorkomt wordt geen enkele lettergreep met nadruk uitgesproken.
Noten en vaktermen
(1) De vakterm is niródha. Verderop zal er sprake zijn van een lamp die uitdooft bij gebrek aan brandstof.
(2) Yadajjhagā wordt door U. Nyi gegeven als "Lord Buddha, our Master". Het theravāda claimt soms dat Boeddha daar alleen bekend staat als Gótama. Hier zien we dat deze traditie wel degelijk het epithetum Sakya-muni kent.
(3) De 4 paren zijn de monniken, nonnen, lekenmannen, lekenvrouwen. De 8 zijn de divisies binnen de klasse van nobelen (āriya).
(4) Sángha. Hier in de nauwe zin van het woord: de monnikengemeenschap.
(5) Achtste leven. Hier wordt verwezen naar de stadia op weg naar verlichting, van gewoon mens tot arhat.
(6) 4 akelige levenssferen. De oudheid ging er van uit dat er onder het leven van de dieren nog een paar onplezierige oorden lagen.
(7) Zie pagina 15.
(8) Dit is een impliciete aansporing om ten overstaan van medemonniken (pekel-)zonden op te biechten.
(9) Hier is sprake van de 3 seizoenen in de tropen.
(10) De hoogste vorm van (P.) nibbāna (Skr.: nirvāna). Hoewel het theravāda een in dit leven bereiken van boeddhaschap ontkent, kan met deze zinsnede toch gedacht worden aan beïnvloeding vanuit het mahāyāna.
Deze pagina is er een op de site www.buddha-dharma.nl 
www.buddha-dharma.nl is eigendom van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme
|
|