De nieuwe nederlandse versie van De Vliegende Hollander, een 2020-adaptatie van Wagner's in 1843 gecomponeerde Der Fliegende Holländer, verscheen op 19 oktober 2024 opnieuw op tv. Zeker gezien zijn eenvoudige nederlandse, én goed uitgesproken tekst, kun je er zelfs 10-jarigen voor zetten; ze zullen het begrijpen als een spannend kinder-/jongensboek.
Die Vliegende Hollander wordt het eerste 'verlossingsdrama' van Wagner genoemd. We horen de nederlandstalige cast dan ook veelvuldig het "verlóssing, verlóssing" uitroepen als ultieme ideaal. De god van de drie monotheïsmen wordt hier aangeroepen om de mens te bevrijden van zijn vracht, c.q. zijn leed. Vergis u niet, dergelijke er eeuwenlang ingestampte concepten verdwijnen niet zomaar met het seculier worden van een bevolking; het blijft nog lange tijd als een bourdon op de achtergrond meeklinken.

In tegenstelling daarmee heeft het boeddhisme het niet, nergens, over een god, en dus ook niet over verlossing door een externe kracht. Hou dat vast, dat is een heel belangrijk onderscheid. Begrijpen we dat niet, dat de mens zichzelf "verlost", als dat woord al min of meer toepasselijk is, dan gaat de hele crux van het boeddhisme aan ons voorbij.

Waar het boeddhisme, en het hinduïsme, eerder het woord (P.:) nibbāna / (Skr.:) nirvāna gebruiken, zien we dat vroege vertalers van met name de boeddhistische canon niettemin het woord verlossing kiezen als een van de acceptabele weergaven van dit nibbāna/nirvāna.
In de achter ons liggende jaren hebben we er hier al op gewezen dat dit een begrijpelijke reflex is geweest van personen die in wezen niets anders kenden dan hun eigen theïsme. En dus gold ook daar het "wat bij ons vanzelfsprekend is, zal dat in andere levensbeschouwelijke systemen ook zo zijn; hoe zou het anders kunnen!"

Die gedachte is voor wat betreft de vroege boeddhistische canon onder woorden gebracht door ondermeer R. Otto, F. Heiler, R. Pischel, Caroline Rhys Davids, T. W. Rhys Davids, I.B. Horner (a.k.a. IB), K.E. Neumann en nog een kleine stoet anderen.
Overigens, waarom waren het toch zo vaak Duitsers die zich interesseerden voor de "Buddhistische Versenkung" zoals ze de meditatieve praktijk noemden? Of anders gevraagd, waarom waren het toch zoveel duitstaligen die de psychologie uitvonden en beoefenden? Is dat een resultaat van een zwaarmoedig gemoed dat ten oosten van de Rijn zoveel krachtiger is, of zou zijn, dan westelijker en zuidelijker daarvan?

We schrijven die eerste vertalers niet af, ware het alleen maar omdat we door hun werk de schrijver en zijn culturele achtergrond gaan begrijpen. Ze hebben soms voortreffelijk voorwerk verricht, maar wanneer het aankomt op een meer correct begrip van wat er staat, in die boeddhistische canon, dan zijn we toch beter af bij de meer recente vertalingen — tenzij er ook onder die recenten zijn die gemakshalve teruggrijpen op genoemde Otto en de anderen.