Citaat: "In het boeddhisme spreken we over mededogen naar alle wezens. Wanneer er op dit moment een genocide plaatsvindt dan heb ik het gevoel dat het heel belangrijk is om alles te doen wat we als menselijke wezens kunnen in een poging daar een eind aan te maken."

Tot voor kort, zegt de informatie, woonde hij in de monastieke gemeenschap van Amarāvati (nabij Londen). Zo'n korte mededeling betekent dat hij en de overige theravāda-monniken het op bepaalde punten, en dan met name de nu aan de gang zijnde oorlog en etnische zuiveringen — denk ook aan Yemen — niet meer met elkaar eens waren. Santamáno bhikkhu doet het sindsdien zelf en alleen.

Santamáno bhikku is sinds 3 jaar senior-monnik. Hoewel waarschijnlijk Brits van nationaliteit lijkt hij kind uit een gemengd huwelijk te zijn (Amarávati is een thais-traditionele setting). De sterke indruk bestaat dat hij kan rekenen op de materiële steun vanuit zijn familie.

In de afgelopen maanden is in deze paginas al enigszins aangestipt waarom boeddhistische monialen niet op de barricade gaan staan of uitspraken doen die (opgevat kunnen worden als) de een tegen de ander opzetten.
Vanaf het begin heeft Boeddha met zijn grote gevolg om zich heen als het ware op eieren moeten lopen; de niet erg van eigen drijfveren bewuste mens valt niet zelden als met een "preëmptive" maatregel iedereen onmiddellijk aan die ook maar enigszins onzekerheid veroorzakende uitingen doet. Boeddha voelde zich verantwoordelijk voor al zijn volgelingen en bond hen derhalve op het hart heel, heel voorzichtig met de burgerij om te gaan.

Die overweging roept de herinnering naar boven aan pogingen van de gemeenschap van wijlen Thich Nhat Hanh om zich in Polen en Israël nuttig te maken. Hij week wat af van die algemene aanbeveling, dit in de gedachte dat Nhat Hahn en medestanders toch ook in staat was geweest om beide delen van Vietnam tot elkaar te brengen. Maar daar hadden ze dan wel te maken met samenlevingsvormen die in principe op een zelfde sociaal-maatschappelijk spoor zaten. In het eerste geval, Polen, is die poging mislukt vanwege te grote cultuurverschillen tussen het katholieke Oost-Europa en de culturen van Azië, en in het tweede geval viel de poging om israëlische en niet-israëlische personen met elkaar in gesprek te brengen, en tot elkaar te brengen middels meditatie-sessies volkomen in het water omdat iets dergelijks nu eenmaal niet voorkomt in de torah en de koran (en de bijbel). Laatstgenoemde culturen uit het Nabije Oosten verschillen erg van elkaar en kunnen, als ze een poging doen, wel naast elkaar bestaan, maar niet met elkaar. Dat moeten we dan ook niet proberen af te dwingen. Het stampvoeten zit met name de nederlandse vrouwen-meisjes en jongens-mannen in het bloed. Maar kindje, wanneer het niet lukt, hou daar dan ook mee op. Dram niet zo.
In dat verband kunnen we verwijzen naar Boeddha's leerrede over de neushoorn. Wanneer deze zich niet goed voelt in gezelschap van soortgenoten, dan is er niets tegen om een eigen, en "alenige" weg te kiezen.
Een van de verzen in deze leerrede:
"Ja, we prijzen gezelschap!
Zij die op één lijn zitten, of beter nog,
zouden bevriend moeten raken.
Als dezen niet gevonden kunnen worden,
dan, onberispelijk levend,
ga alleen
zoals de neushoorn dat doet.

Deze aanbeveling was gericht aan het adres van monialen, maar ze kan tot op zekere hoogte gehanteerd worden door maatschappij-vormen die er voor gekozen hebben om zodanig af te wijken van wat de rest van de verschillende samenlevingen doen — zoals het jodendom, dat ontelbare keren de aversie van de omringende gemeenschappen heeft moeten ervaren — dat een betekenisvolle verweving tussen partijen eenvoudigweg niet mogelijk is. Dan hebben we het met name over de orthodoxe stroming(en) binnen het jodendom, en niet over wat de liberalen wordt genoemd die zonder enig probleem deel uitmaken van de samenlevingen waarbinnen ze zich bevinden. Het kan dus wel, laat dat duidelijk zijn.