De foto is niet de plaats in Prajagradj waar de mela plaatsvindt, maar wel die waar de twee rivieren de Alakhananda en de Bhagirathi samenkomen en van daar uit de Ganges vormen. De derde rivier die de mythe rond de Ganges vormt zou nu ondergronds nog aanwezig zijn. Uitgravingen hebben daar in de afgelopen jaren sporen van gevonden.

■ Op 4 januari begon de grote Kumb Mela in Prayagraj (pra ja gradzj), voor-heen Allahabad in India. Tijdens die mela die om de 12 jaar in volle omvang gehouden wordt, en om de 6 jaar op halve sterkte, komen hindus in grote massas bijeen om in en rond het water van de Ganges de bij de verschillende denominaties behorende rituelen uit te voeren.

Nadere berichten hadden het over het gebruik van AI door het politiepersoneel dat tijdens die massa-bijeenkomst — miljoenen eerder dan duizenden — de veiligheid moet waarborgen.

Terug naar 2025: Zo wordt het aantal toegelaten personen op diverse plekken nu gemonitord met door AI-gestuurde software. En elders zijn er onderwater-drones die vastleggen of en waar en wanneer iemand in het water uitglijdt, en dus dreigt te verdrinken.
Het festival eindigde met een drone-show die als fenomeen mogelijk het oplaten van lampions gaat vervangen, althans bij grote-schaalgebeurtenissen zoals het op dat moment gevierde Republic Day, d.w.z. de herdenking van 's-lands onafhankelijkheid. Op een gegeven moment ziet de kijker het bovenafgebeelde samenkomen van die twee rivieren. En ja, de kijker ziet episodes uit de hindu-mythologie.

Als disclaimer: Wanneer iemand in die menigte het leven laat, al dan niet als gevolg van een ongeval, dan wordt dat eerder gezien als goed karma: op het juiste moment, tijdens de juiste gelegenheid — maar al te grote aantallen slachtoffers, dat vindt toch zelfs India geen goede zaak. En inderdaad, op 28/29 januari vielen er 12 doden te betreuren. Latere berichten hadden het over "tenminste 15". En nog een dag later was het aantal doden opgelopen tot 30+. En hoe dan ook, India was er terecht van onder de indruk. Een van de landelijke politici pleitte er voor dat in het vervolg de bewaking en veiligheidssituatie overgedragen zou worden aan het leger (met meer manschappen en beter op elkaar ingespeeld). Het "shahi snan" in het artikel wordt ook wel vertaald met koninklijk bad.

■ Er wordt al jaren gedebatteerd over de vraag of de stoffelijke resten van een van de spelers in de indiase onafhankelijkheidsstrijd vanuit Japan naar India gebracht kunnen worden. PTI News meldde dat de nazaten van Netaji Subhas Chandra Bose, c.q. zijn dochter daar al jaren voor pleit. Bose kwam om tijdens een een vlucht boven Taiwan. Dat land had in die jaren te maken met japanse overheersing, en om een of andere reden is het lijk naar Japan verscheept waar een laatste rustplaats werd ingericht in de Renko-ji in Tokyo. Alle online informatie over deze tempel bestaat uit teksten die in alle gevallen identiek zijn. Dat wil zeggen, er zijn een heel aantal personen geweest die zich op dit onderwerp wilden uitleven maar zelf geen originele informatie wisten te verschaffen, op de eerste na.
Er is een buste en plaquette buiten de tempel aangebracht om aan het leven van de in India als controversieel geachte vrijheidsstrijder te herinneren. India wilde de stoffelijke resten niet in ontvangst nemen teneinde pelgrimages naar Bose's laatste rustplaats, en mogelijkerwijs sociale en politieke onrust er omheen te vermijden.
India heeft bovendien jarenlang getwijfeld aan de echtheid van de stoffelijke resten; is het wel Bose die in de Renkoji ligt. Dna lijkt daar nu uitsluitsel over te hebben gegeven, en Bose's dochter heeft haar pleidooi opnieuw herhaald.

■ Een toch opmerkelijk fenomeen is dat personen die de kerk, en mogelijk ook de god van de kerken, vaarwel hebben gezegd, er nog zo lang in blijven hangen, in die waarschijnlijk traumatische periode. De vluchten regenwulpen en de bedden met violen, om nog maar niet te spreken over andere werken waar ondergetekende wel over gehoord heeft, maar ze niet heeft gelezen, vliegen je als het ware om de oren.

Zo is het ook dat wijlen Maqbool Fida (M.F.) Husain, toch geboren in tenminste een nominaal moslim-gezin, niet af kan blijven van de levensovertuigingen waar hij, nemen we aan, niet toe behoorde, maar wel door gefascineerd was.
Hyperallergic, d.w.z. Rhea Nayyar schrijvend voor dit indiase orgaan, tikte een artikel over een inbeslagname van twee pentekeningen van Husain, en wel in een galerie in New Delhi. Hyperallergic laat zien waar het om gaat: naakt! en dat nog wel met hindu-iconografie als onderwerp.

Wat vreemd is aan het bericht, is dat van Husain wel meer werk te zien is waarop religieuze figuren "in the nude" te zien zijn. Daarover is geen ophef ontstaan. We wijzen dan op zijn hier getoonde "Shiva and Párvati". Er zijn meer van dergelijke werken die kennelijk onder de radar zijn gebleven.
Aan de andere kant van het spectrum, waar hij een bewust poging doet de draak te steken met religie en de vertegenwoordigers daarvan, zien we een paar nogal gewild spottende afbeeldingen van de rooms-katholieke Moeder Teresa met die opvallende witte sluier met blauwe rand waarmee ze toenadering zocht tot de indiase vrouw, resp. het hinduïsme — het stuk wit textiel lijkt op de over het hoofd geslagen sari van indiase vrouwen — met daaronder de zwarte gezichts-bedekkende kleding van de overijverige moslimvrouw. We moeten er van uitgaan dat Husain Moeder Teresa een beetje in de maling heeft willen nemen: we hebben het wel door hoor! en tegelijkertijd een onderhandse afwijzing van die gezichts-bedekkende kleding tot uiting probeerde te brengen.

Nu is India een heel groot land, afhankelijk van het vervoers-middel ben je dagen onderweg van de ene kant naar de andere. Amita Sach-deva, notabene een advocaat werkend aan het Hooggerechtshof in Delhi heeft, daar moeten we van uitgaan, nooit eerder het werk van Husain gezien, is nooit op stap geweest, roept vanuit haar lokale cocon van sanátan dharma dat het een schande is, en slaat gemakshalve een weinig onderzoek naar Husain's oeuvre over. 't Kost je niet meer dan 5 minuten om een en ander online in ogenschouw te nemen.