april 2025      

  Nieuws over boeddhisme



En met in het achterhoofd het bericht van een instituut als PEW waarin geconcludeerd werd dat het christendom en het boeddhisme nog het snelst hun aanhang (gelovigen) aan het kwijtraken zijn, viel deze zinsnede in een van Vietnam's nieuwsorganen extra op. Het ging dan om een eind maart onder auspiciën van de VN georganiseerde "campagne om boeddhistische kunsten onder de aandacht te brengen" (Vietnam.vn van 29-3-25): "De boeddhistische waarden van mededogen en altruïsme vermengen zich met de (vietnamese) traditie van patriotisme, medemenselijkheid, humaan-zijn, en solidariteit, om zo een duurzame culturele identiteit te scheppen."
En inderdaad, indien dat de kern van Boeddha's leer (en van die van het christendom) was, mededogen en altruïsme, dan kunnen we ons voorstellen dat personen die daar de afgelopen eeuwen mee om de oren zijn geslagen er al te gemakkelijk afstand van nemen: ja, dát weten we nou wel.

Laten we niet vergeten dat het boeddhisme een van geïnstitutionaliseerde religies afwijkende filosofie heeft over bevrijding: bevrijding van het ondergaan van leed, leed als noch fataliteit, noch reden voor schuldgevoelens, noch opgelegd door anderen, noch af te kopen door gebed, noch onontkoombaar. In tegenstelling daarmee is er, indien juist gecultiveerd, een doorzien van het zo-is-het van die momenten van ongemak, om er op het moment zelf doorheen te breken dankzij datzelfde inzicht. Waar andere stromingen wellicht een er voor weglopen voorstaan: zoek de zon op, dan gaat 't over, leerde Boeddha ons dat die zon er altijd al was, en dat dit een beleefde realiteit is na een momentje, een klein voorproefje, van ontwaken tot die realiteit.


Dat zo een verworven wijsheid daarna dan automatisch het door aziatische overheden zo gepropageerde mededogen, de relatieve geweldloosheid, en een zekere mate van matigheid in alles doet ontstaan, is een secundair effect, door Boeddha zeker ook onderwezen, maar onbereikbaar zonder doorzicht in het eerstgenoemde concept van dukkha (spr.: doeka).
Dat weten gaat automatisch gepaard met wat we
leegte of ledigheid noemen, eveneens een concept dat religies niet hebben, althans niet in de zin zoals het boeddhisme dat leert.
Vergelijken we het met een peloton wielrenners. Daar hebben we een goed visueel beeld van wat elders wel wordt aangeduid met "schuivende panelen": uit zo'n peloton verdwijnt regelmatig een renner — hij gaat voorop rijden of "zakt naar achter". Er komt er ook regelmatig een bij — iemand die "achterop zat" en nu tot de groep gaat behoren. Zo is het ook met wat we ons zelf noemen: het lijkt op een compacte bol, maar welbeschouwd hebben we sinds onze geboorte een en ander achtergelaten, en hebben we er sindsdien ook wat dingetjes bijgekregen. Zo schuift die steeds veranderende ziel of zelf door het leven, eigenlijk geen moment het zelfde, maar toch steeds met voldoende massa om het te kunnen herkennen: dat ben ik (althans, dat verbeeld ik me).

■ Leed en schuivende panelen




Nieuws over Boeddhisme is een productie van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme.
De paginas bestaan sinds december 2004.

Stichting onder nummer 20138036.