■ Lopend door Amsterdam zei de indiase monnik: je moet ze laten uitpraten anders vliegt op een zeker moment de deksel van de pan.

Die uitspraak is van toepassing op de europese en amerikaanse geschiedenis van de jaren sinds WO-II. Werd bij de fotosessie met de drie regeringsleiders die Europa hadden bevrijd, Stalin, Churchill, en Eisenhower, op last van Churchill de figuur van Stalin weggeretoucheerd — terwijl het toch zijn land was geweest dat de allergrootste mensenoffers had gebracht in het verslaan van Hitler's Duitsland — zo is nu de ingehouden woede van een sinds die tijd demoniseren van Rusland tot ontlading aan het komen.

Het is niet dat we met koorknapen te maken hebben, c.q. met een land waar je in alle vrijheid en met een zeker sociaal vangnet prettig kan wonen, maar het zijn uiteindelijk toch de Russen zelf die hun maatschappij gestalte kunnen geven zoals ze dat zelf willen.

Met het tevoorschijn komen van een figuur als Trump, een koopman-koloniaal die zijn oog over de wereld laat gaan en meent dat hij hier en daar beslag kan leggen en doen wat in zijn simpele geest opkomt, dat het deksel inderdaad van de pan is gevlogen, en niet alleen in Rusland.

Al eerder mocht ik de ingehouden woede ervaren van Midden-Oosten vluchtelingen jegens "Nederland, dat we maar eens flink moesten aanpakken". De aanleiding was betrekkelijk eenvoudig en onschuldig: de IND verdomde het om de leeftijd van die jonge man correct weer te geven en de neerbuigend hooghartige welzijnswerksters met zelfgebreide halskettinkjes vonden dat zo'n ... maar vrijwilliger moest worden bij de kinderboerderij — hij hoefde zich niet verder te ontwikkelen naar een volwaardig beroepsleven, 'want dat kunnen die mensen toch niet, daar zijn ze nog niet aan toe'.

Je zaait wat je oogst is in dit verband een-op-een vertaalbaar in het begrip karma. De resultaten van dat collectieve karma zien we zich op dit moment — het is vandaag 19 februari 2025 — ontrollen, en dat is inderdaad even schrikken.