13 mei 2024
mastodon.com, dat ik in zijn nederlandstalige versie als "left-leaning" wil inschatten, heeft een artikeltje online gebracht over transgender en religie. Dit naar aanleiding van een recente uitspraak van het Vatikaan over geslachtsverandering en registratie daarvan.

Wat de verschillende religies over trans te zeggen hebben, maken ze zelf maar bekend op de manier waarop ze dat zelf willen. De woorden over boeddhisme uit het mastodon-artikeltje worden hier even aangehaald. Ze zijn geschreven door Deepa Bharath, David Crary, en Mariam Fam.

"Per traditie houdt het boeddhisme zich aan de binaire geslachts-rol, in het bijzonder in zijn monastieke tradities waar mannen en vrouwen gescheiden leven en (gender-)specifieke taken hebben.(1)
Deze geloofsovertuigingen(2) blijven sterk in de theravāda-traditie zoals te zien is in de poging van het thaise sangha council, (d.w.z.) het thais-boeddhistische bestuursorgaan, om wijding van transgenders te voorkomen. Meer recentelijk heeft de theravāda-traditie(3) de beperkingen rond geslachts-conformiteit enigszins opgerekt door hen bij hun wijding te registreren volgens hun sexe (zoals vastgelegd) bij hun geboorte.(4)

De mahāyāna- en vajrayāna-scholen van het boeddhisme staan meer uitzonderingen toe, terwijl het Jōdō Shinshu (een van de scholen van het Reine Land) zelfs meer inclusief is geweest in het wijden van transgender monniken, zowel in Japan als in Noord-Amerika.(5)

In het tibetaanse boeddhisme werd Tashi Choedup, een openlijk homosexuele monnik, nadat de leraar (= de wijding-gevende) niet de vraag rond "hun" (moet zijn "zijn") sexe had gesteld zoals dat is voorgeschreven door de doctrine van het boeddhisme.(6)

Veel boeddhistische denominaties(7), in het bijzonder in het westen, zijn bewust inclusief waar het transgender personen aangaat."

Wat er vooraf ging aan deze inventarisatie/discussie staat op de pagina cultuurverschillen.



(1) Mannen en vrouwen slapen overal gescheiden, maar werken meestal in elkaars gezelschap, of niet krampachtig ver van elkaar, althans in die instellingen die geen exclusief mannelijke bevolking hebben. Met de "(gender-)specifieke taken" bedoelt de schrijver wellicht dat vrouwen vaker de bezem of de pollepel hanteren dan mannen — voor zover er een gemengd gezelschap is, en ze, wanneer er een gemengd gezelschap monialen aanwezig is, niet vooraan staan of zitten bij de ceremoniële diensten.

(2) Het woord "beliefs" verraadt de buitenstaander die vanuit zijn verondersteld vooruitgeschoven positie belangstellend neerkijkt op dit "geloof".

(3) Waar?

(4) Het begrip "eased restrictions" ("opgerekt") is in dit verband ofwel onjuist begrepen, danwel verkeerd gekozen.

(5) Het Jōdō Shinshu kent geen monialen. Daar heeft men burger-voorgangers die amper of geen levensregels opgelegd krijgen zoals in het orthodoxe de vinaya volgende tradities het geval is.

(6) Boeddhisme kent geen doctrine in de doctrinaire betekenis van het woord. Bij wijdingen wordt wel de vraag "bent u een mens" gesteld, dit in de eeuwen geleden geïntroduceerde vrees dat zich niet-menselijke wezens vermomd als mens onder het gezelschap zouden bevinden. Vandaag is dit in de chinese mahāyāna-traditie een moment van algemene vrolijkheid.
De vraag rond geslacht is nooit gesteld en opgeschreven; men dacht er eenvoudigweg niet over na. Dergelijke overwegingen zijn, op de schaal waarop ze zich nu aandienen, niet ouder dan een 10- of 20-tal jaren — en zullen wegebben op het moment dat het evenwicht op de planeet weer enigszins is hersteld.

Tashi Choedup (een kind uit kringen die men in India niet graag iets in de weg legt) kreeg de lagere wijding van een Ladakhi-monnik die het gelugpa van Khunu lama rinpoche vertegenwoordigde. (lama en rinpoche zijn titels.)

(7) De "denominatie die Dennis Lingwood oprichtte was gericht op het homosexueel (moeten) zijn van de mannen, in navolging van Dennis' eigen voorkeur op dat gebied. Verder zijn ze niet gekomen, en vandaag is de "homo-kwestie" daar niet of nauwelijks meer een punt van overweging, ook al zullen er mannelijke leden van die groep zijn die hun homo-zijn uiteraard niet hebben afgelegd. Ander "westerse denominaties" moeten nog geboren worden; wat er in het westen aanwezig is, staat in de verschillende aziatische tradities. Of ze zo trans-gericht zijn valt hier niet vast te stellen, wel is het zo dat de amerikaanse theravāda-monniken, en een enkele daar wonende Srilankaanse monnik, vrouwen hogere wijding zijn gaan geven, in tegenstelling tot de situatie in Azië waar het theravāda er, op enkele uitzonderingen op Sri Lanka na, niet in slagen het voorbeeld van het mahāyāna te volgen. Daarbij moet gezegd worden dat het vajrayāna geen orthodoxe wijding kent, en vragen over geslacht, inclusief trans en wat nog meer, dus ook niet gesteld kunnen, of hoeven te worden.
■ De trans-kwestie

Terug naar de voorpagina

naar het White Jade River-blog




White Jade River, Instituut voor Boeddhisme.
De paginas bestaan sinds december 2004.

Stichting onder nummer 20138036.