De Engelse en Nederlandse versies
1/
Raising up my eyes
three-story pagoda is high up
in the autumn sky.
(Geschreven door Masaoka Shiki op Shikoku-eiland, het pelgrimsoord voor Shingon-boeddhisten)
De vertaling:
Ik sla mijn ogen op
hoog is de drie-verdiepingen pagode
aan de herfsthemel.
|
|
|
Een paar overwegingen
1/
De eerste regel toont het particuliere: ik kijk naar boven. De tweede regel toont een groter beeld: de pagode, het voorwerp van mijn zien.
De eerste twee regels lijken een inleiding tot een beschouwing over Het Hogere.
De derde regel brengt de lezer weer met een schokje in het eindeloze hier en nu: de pagode tekent zich af tegen de herfstlucht. Niets meer en niets minder. |
|
2/
Hailstones came down
into even my iron bowl in my hands.
(santoka Taneda, overleden in 1940)
I'm walking in the spring breeze
with a bowl to beg for money in my hands.
(Santoka Taneda)
De vertaling:
Het hagelt
zelfs in mijn ijzeren aalmoezenkom
in mijn handen.
en
Ik loop door de lentewind
met een aalmoezenkom
in mijn handen.
|
|
2/
Dit zijn twee bij elkaar horende haiku die door de japanse vertalers ieder in een tweeregelige vorm zijn gegoten. Ze zijn in het Nederlands teruggezet in een drie-regel-vorm.
Het centrum van aandacht is de aalmoezenkom, zoals het hoort tijdens de ochtendlijke aalmoezentocht.
De schoonheid van deze twee haiku is dat ze ieder twee totaalbeelden tegelijk oproepen: het hagelt in mijn aalmoezenkom, en, het hagelt in mijn handen,
respectievelijk:
ik draag de lentewind in mijn aalmoezenkom, en ook: ik draag de lentewind in mijn handen.
Beide beelden geven ons in de derde regel dat tikje dat we nodig hebben om uit ons ingesleten denkpatroon te geraken.
Door de onderliggende gelijkheid van beide opgeroepen beelden te tonen illustreren ook deze haiku de Totaliteit van de Huayen/Kegon-filosofie die aan de basis van de praktijk van zen (Chinees: chan) ligt.
Meer valt er niet over te zeggen. U moet het zelf nog even naproeven.
|
|
3/
Muddy water becomes clear while flowing
(Santoka Taneda)
De vertaling:
Modderwater
wordt helder
doordat het stroomt.
|
|
3/
Hier hebben de Japanse vertalers drie regels teruggebracht tot een.
Nemen we de twee eerste regels samen en apart, dan worden allerlei verwachtingen gewekt, over zand dat in stilstaand water (de stille geest) naar de bodem zakt, over de filtrerende eigenschappen van een fijne zeef, of wat ook. Maar nee, de werkelijkheid is veel eenvoudiger en vrij van gefilosofeer of gespeculeer: doordat water stroomt, daarom wordt het helder. Kijk dan!
|
|
4/
It's likely to be able to pass away
in a calm frame of mind
in the fresh green grasses.
(Santoka Taneda)
Vertaling:
Waarschijnlijk overlijd ik
met een kalme geest
in het jonge gras.
|
|
4/
Hier is hetzelfde algemene beeld: eerst het particuliere, dan het wijdere of meer algemene die allebei dezelfde algemene kenmerken van 'eenderheid' (samatā) vertonen.
De eerste twee regels apart genomen zouden weer tot gefilosofeer kunnen leiden, maar dat is niet de geest van de haiku, want ook hier volgt in de derde regel de verrassing: niet de gedachte aan een Zuiver Land, of tevredenheid over een vruchtbaar leven, maar nee, waarschijnlijk overlijd ik in het voorjaar wanneer het gras weer fris en groen is.
We kunnen de tweede regel overslaan, maar dan vervallen we in speculeren. Dat is noch in overeenstemming met de geest van de haiku, noch met die van zen.
|
|
5/
A limitless number of sky
among the fresh green leaves of sakura
are rustling in the breeze
(Bon Shinohara, overleden 1975)
Vertaling:
Oneindige luchten
tussen het frisse groen sakura-bladeren
geruis in de bries.
|
|
5/
Deze haiku die het voorjaar als onderwerp heeft toont ook hier weer twee beelden, al naar gelang de nadruk die we op deze of die andere combinatie leggen:
Ik hoor het geruis dat eigen is aan de bries onder de voorjaarswolken, danwel
In het voorjaar hoor ik tussen het jonge groen het geruis van sakura-bladeren.
In beide gevallen ligt de nadruk op het horen, en op het afleren om op een speculatieve manier in te gaan op wat ik hoor. Ik hoor wat ik hoor. Niets meer en niets minder.
|
|
6/
I can take a view
the moon wax and wane in sequence
from the hermitage of Tako-u
(Mokunen Sakai in 1950)
Vertaling:
Ik kan het zien
de maan die opkomt en ondergaat
vanuit de Tako-u-kluis.
|
|
6/
De derde regel doet 't hem ook hier: ik kan de maan zien opkomen en ondergaan. Oké, so what! Maar nee, ik zie het vanuit mijn kluizenaarsverblijf.
En dan, dat moet toegegeven worden, is er uitzonderingsgewijs een implicatie: de maan gewoon zien opkomen en ondergaan is nog tot daar aan toe, maar hem zien opkomen en ondergaan vanuit mijn kluis betekent dat ik er met andere ogen naar kijk.
|
Deze pagina is er een op de site www.buddha-dharma.nl 
www.buddha-dharma.nl is eigendom van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme
|
| | | | | |
