Uit het archief van www.buddha-dharma.nl





Boeddhisme in Nepal

deel 3

Een fragment uit de Bodhisattva Manjushri-pagina:

 Het ontstaan van de Grote Stoepa, Swayambhu Nath of Boudhnath, in de Kathmandu-vallei in Nepal, is ten nauwste verbonden met de bodhisttva Manjushri. De legende heeft het dat Manjushri te enigertijd over het meer vloog dat nu de vallei is geworden. In het midden van dat meer zag hij een glanzend-mooie lotus. Om deze lotus te kunnen vereren veroorzaakte hij een breuk in een van de bergwanden zodat het water wegstroomde. En op die plaats werd Swayambhu gebouwd.
Hoezeer het Nepalese boeddhisme verweven is geraakt met hinduïsme wordt ook getoond door een tempel die achter Swayambhu gebouwd werd. Die tempel is opgedragen aan (de boeddhistische) Manjushri, die ook wel (de hinduïstische) Saràswati wordt genoemd, de godin van geleerdheid.

De tibetaanse Rigpa-organisatie heeft een uitgebreide Engelstalige wiki-pagina gewijd aan Swayambhunath. Het is niet dé of de enige swayambhu-interpretatie, maar het geeft alvast een indruk.


Hoewel deze Swayambhunath of Boudhnath Stoepa naar vorm en naar oorsprong geen tibetaanse stoepa genoemd kan worden, zijn het toch met name de Himalaya boeddhistische gemeenschappen die hier inspiratie halen en er hun stempel op drukken. Zo heeft het Lòtsawa House een vertaling naar het engels verzorgd van een geschiedschrijving over deze stoepa (Tib.: lòtsawa = vertaler). Verondersteld wordt dat deze geschiedschrijving van de hand van Padma-sambhāva is. In ieder geval is de eerste vertaling (of het oorspronkelijke document) vanuit het tibetaans verzorgd door in eerste instantie Lhatsün Ngönmo, en in tweede door Ngakchang Sākya Zangpo. Het Taklung Kagyu "Samye Institute" heeft de engelse vertaling begin januari 2018 online gezet onder http://www.lotsawahouse.org/tibetan-masters/ngakchang-shakya-zangpo/great-history-of-jarung-kashor-stupa .
De tekst heeft heel veel technische termen, en is bewust gewild geschreven vanuit één (sub-)stroming van het Himalaya-boeddhisme. Andere stromingen zullen de duidelijke verwijzingen naar die bron willen overslaan, en eerder op zoek gaan naar historisch min of meer verifieerbare feiten, hoewel die bronnen er amper zijn.
Wat in deze tekst opvalt is de verering van Amitābha Boeddha.

Juist in de dagen dat bovengenoemde vertaling online werd gezet werd in het noorden van Tibet een stêle of bas-relief ontdekt waarvan de archeologen ter plaatse niet veel meer wisten te melden dan dat het beeld in de negende-eeuwse Tubo-periode werd vervaardigd. Afgaand op de mūdra de handhouding (van de rechterhand) op dit beeld kan verklaard worden dat dit de uitnodigende handhouding is die voorkomt op afbeeldingen van Amitābha, en wel de uitnodiging zich te vervoegen in zijn sukhā-vati, zijn Reine Land.
De objectieve geschiedschrijving situeert de bouw van de Boudhnath Stoepa in de negende eeuw. We moeten derhalve concluderen dat de mahāyāna-boeddhistische wereld in die tijd vol was van deze verhoudingsgewijs vrij nieuwe boeddha-figuur, en dat dit zich heeft vertaald in deze ene, specifieke geschiedschrijving van deze stoepa.

Bij het gedichtje. Dit stamt uit de brits-koloniale periode waarin troepen waren gestationeerd in Nepal. Het "one-eyed yellow idol to the north of Khatmandu" is dan de Swayambhunath stoepa waarop schilders juist onder de top een oog hebben aangebracht waarvan wordt gezegd dat dit Boeddha's oog is. Bezoekers weten te melden dat dit oog de beschouwer altijd aankijkt, waar deze zich in de buurt van de stupa ook bevindt.
Milton Hayes dicht dan dat dit oog gestolen werd, en dat de dief daar met de dood moest bekopen, geheel volgens de christelijke filosofie van zonde en retributie.
Voor wat betreft de treurende verloofde. In zekere betere millieus was het ongepast dat zo'n vrouw een andere echtgenoot zou zoeken. De treurnis was derhalve diep. In Frankrijk heeft dit geleid tot het fenomeen van de "tantine", het ongetrouwde tantetje die huishoudster van de familie werd.
Hoe gevarieerd de legendarische geschiedenis van de Kathmandu-vallei in Nepal is, werd wel geïllustreerd door een artikel in de Kathmandu Post van 16 januari 2018. (http://kathmandupost.ekantipur.com/news/2018-01-16/land-acquisition-resumes-in-ancient-site-of-gotihawa.html) Daarin wordt verteld dat de Lumbini Development Trust een bod had uitgebracht op een stuk land dat volgens de legende de geboorteplaats van Kraku-chhànda Buddha is geweest. Lumbini is de plaats waar "onze" historische Boeddha werd geboren, Kraku-chhànda was de 25ste van de 29 achtereenvolgende Boeddhas van wie we de naam kennen. Gótama, of Gáutama, of Sakja-móeni is dan de 29ste, en, zo zegt de canon, Maitreya zal de 30ste zijn, maar dan moeten we wel eerst helemaal de 29ste zijn vergeten. Er tenminste een andere lijst die er iets anders uitziet.

Kraku-chhànda is de versanskritiseerde "noordelijk-boeddhistische" naam; in het Pāli van het zuidelijke boeddhisme heet deze Boeddha Kaku-sàndha.
De verwarring komt wanneer we in overweging nemen dat er bij de geschiedschrijving van de Kathmandu-vlakte sprake is van een Swayambhú Purāna. Een Purāna is een vedische tekst, maar soms ook een tekst behorend tot het jaïnisme of het boeddhisme waarvan, zo wordt aangenomen, de laatste manuscripten werden geschreven in de eeuw van Boeddha, dus 600 - 500 jaar vC.
We gaan niet in op de inhoud van dit legendarische historiserende werk, maar dat het een Newar-geschrift is — want het (hybrid-)Sanskriet hanterend — zien we bijvoorbeeld wanneer er sprake is van een van de andere Boeddhas uit de verre oudheid: Bipàswi die in het Pali van de zuidelijke boeddhistische stroming Vipàshin heet.

5 februari 2018:
Peter Woods, Han Kop en Stefan Mang hebben een vertaling afgeleverd onder de titel "A Short Guide to Yangleshö in Nepal", en het zou dan geschreven zijn door ene Jamyang Khyentsé Chökyi Lodrö. Yangleshö blijkt een grot te zijn waarin Himalaya-yogis verbleven, of verblijven. De tekst is een aanroeping en brengt eer aan een Himalaya-religieuze godheid met de naam Héruka. Ook hier vinden we weer een referentie aan de Svayambhūnāth stūpa in de buurt van Kathmandu.
De voorlaatste alinea leest als een zen-nonsensspreuk:
"De dansende aap berijdt de vogel,
Hij zal op de grond vallen en rondzwerven als een hond,
Rennen als een varken, en zich dan verbergen als een muis.
...."



Deze pagina is er een op de site www.buddha-dharma.nl
www.buddha-dharma.nl is eigendom van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme