DEEL II
OORLOG EN VREDE
Hoe generaties na Sakyamuni of Gótama Boeddha reageerden op geweld
De universeel vorst en de bodhisattvageloften
Maart 2008
Naar aanleiding van opnieuw opgelaaid geweld in Tibet
Uit de Dhammapāda, een collectie aforistische uitspraken die het Pāli- of zuidelijke boeddhisme toeschrijft aan Sakyamuni of Gótama Boeddha:
(De hier gegeven vertaling is niet nauwgezet vergeleken met het Pāli-origineel; het zou kunnen dat dit origineel een ietsje anders gelezen moet worden, maar de algemene tendens is daar.)
— Er zijn er die ongemakkelijke en haatgevoelens hebben zoals 'hij heeft me belasterd, hij viel me aan, hij overwon en bestal me'. Zo iemand komt nooit tot vrede.
— Haat wordt nooit door haat overwonnen. Haat wordt altijd overwonnen door (universele) vriendelijkheid — dit is een eeuwige wet.
— Allen vrezen de roede, iedereen vreest het doodgaan. Bedenkend dat de ander dezelfde gevoelens heeft als je zelf hebt zou je noch anderen moeten doden, noch anderen moeten aanzetten tot doden.
— Gelukkig zijn wij die zonder haatgevoelens leven (,zelfs) temidden van de haatdragenden. We verblijven zonder haat (zelfs) temidden van hen die haten.
— Overwinning is de voedingsbodem voor haat; anderen verslaan, of verslagen zijn veroorzaakt ellende. Gelukkig leven de vredevollen die zowel het overwinnen als verslaan opgeven.
De algemene tendens is daar, Boeddha heeft nooit haat gepredikt, integendeel. In de Āriya Pariyésana sutta zei hij, "In de geest van geweldloosheid zal ik spreken."
Toch is het verhaal niet helemaal eenduidig. Wanneer academici en andere buitenstaanders wijzen naar geweld dat gebruikt wordt door Boeddhisten — de Srilankanen in het verleden en vandaag tegen (een deel van) de Tamils, de Chinese monniken van de Shaolin-tempel die verwikkeld raakten in factionele strijd, de Koreaanse monniken die het vaderland tegen invasies van Mongolen, Japan en China hielpen verdedigen, de thaise koning Rama VI die Duitsland en de Habsburgse monarchie de oorlog verklaarde, Birmese monniken die zich doorheen heel de geschiedenis hebben bemoeid met de staatsideologie, en nu, maart 2008, de Tibetaanse monniken die niet voor het eerst in opstand zijn gekomen tegen de Chinese overheersing — wijzen ze meestal naar de Chakka-vàtti-siha-nāda sutta(1), de Leerrede over de Universeel Vorst die ooit in de toekomst, wanneer zijn rijk wordt aangevallen, terug zal slaan en de Boeddha's Leer opnieuw zal vestigen, inclusief geweldloosheid.
Er zijn er ook die wijzen naar de srilankaanse Mahā-vamsa, het oudste geschiedkundige werk over dit eiland waarin het regeren en strijden van opeenvolgende vorsten wordt beschreven.
(1) spreek: Tsjakka-vàtti; siha-náda = "leeuwenbrul".
Waar men over het algemeen niet naar wijst is de vinaya, de monniks- en nonnen-code die hun gedrag regelt. In deze vinaya wordt gezegd dat de monnik (en non), zolang deze nog niet verlichting heeft bereikt, het eigen fysieke leven mag beschermen, desnoods met geweld, omdat alleen vanuit een menselijk bestaan het hoogst haalbare bereikt kan worden — en dat is voor hem/haar belangrijker dan al het andere.
Er wordt ook gezegd, zeker in een paar collecties bodhisattva-geloften (geloften die een mahāyāna-monnik en -non opneemt), dat wanneer de Dharma, de Leer, wordt aangevallen, of de Sangha (in enge zin de gemeenschap van gewijdden) gepast geweld toegestaan is.
Wanneer dan ook gewijdden uit Sri Lanka, Korea, Myanmar, Thailand, China en Tibet van mening waren (en vandaag zijn) dat de Dharma in gevaar was (is), dat wil zeggen dat een vrij beleven van de Boeddha's Leer moeilijk of onmogelijk werd gemaakt, en wanneer ze, zoals recentelijk in Myanmar, mee moesten maken hoe de burgerbevolking leed onder een onrechtvaardige overheid, vonden ze in de Chakkavatti-sihanāda sutta, resp. de Kalachakra tantra, danwel de Mahāvamsa of de bodhisattva-geloften de rechtvaardiging om d'r op af te gaan.
Of die inschatting in alle gevallen een gelukkige was, of is, daarover zal de geschiedenis oordelen.
Bhiksuni Rátana
|
