De Borobudur is geen tempel. Een tempel is iets waar je in kan om iets te doen. De Borobudur is gesloten; we kunnen er niet in. De betekenis van deze stoepa ligt eerder aan de buitenkant; we kunnen hem als het ware "lezen". Een stoepa is geen tempel, en een tempel is geen stoepa, maar het komt voor dat een stoepa is gebouwd bovenop een tempel. En het komt ook voor dat een stoepa binnenin een tempelhal staat, zoals in het geval van de grottempels in de indiase deelstaat Maha-rashtra.
De geschiedschrijving van Indonesië leert ons dat de bouw van de Borobudur werd geïnitieerd door koningin Pramódha-wàrdhani.
Maart 2018: Kunsthistoricus Suwarno Wisetrotomo is van mening dat een collectie teksten onder de titel "Gugat Senyap Karmawibhangga" (Karma-wibhangga's Silent Protest - K's Stille Protest), een collectie die in het bahasa geschreven of gecopieerd werd, model heeft gestaan voor de 160 bas-reliefs op de wanden van de Borobudur. Zoals de titel zegt gaat deze collectie (= vibhànga) over karma, handelen en het gevolg van handelen. In de opvatting van de heer Wisetrotomo is Karma-wibhangga dan een persoon, want wie anders kan een "stil protest" laten horen. Het kan zijn dat deze kunsthistoricus gelijk heeft met zijn duiding, maar er zijn ook andere stemmen die met name wijzen naar de [d]Játaka, de Geboorteverhalen, hoewel men tot nu toe niet alle uitgebeelde taferelen terug heeft kunnen vinden in deze legenden of epen.
Met bas-reliefs worden de in steen gehouwen verhalen bedoeld. Ze zijn op de Borobudur op de onderste lagen van het bouwwerk aangebracht. Daarboven zijn de wanden leeg, in overeenstemming met hetgeen hier gezegd wordt over de leer van de Avatámsaka Soetra.
Deze zoektocht van Súdhana is in een apart werk opgetekend dat de Gànda-vjúha (schrijf: gandavyuha) heet. Voordat de Avatámsaka of Bloemenkrans soetra naar het engels werd vertaald, in de jaren 90 van de 20ste eeuw, was de symboliek van deze soetra weinig bekend, en wist men ook nog niet, of in te kleine kring, dat de Gandavyuha onderdeel uitmaakt van de Avatámsaka.
Wat wel heel bekend was, is dat de Gandavyuha, dus het verhaal over Súdhana's zoektocht, heel uitgebreid is verbeeld op drie van de vijf bovenste trappen van de Borobudur op Java.
De Borobudur verbeeldt een mándala, een schematische voorstelling van het universum, met Vairócana Boeddha als centrale Boeddha op het hoogste en centrale punt.
De twee bovenste ringen van deze mándala, en de rechterzijde van de derde vertellen dus het verhaal over Súdhana.
Voordat de geleerden de diepere lagen van de Avatámsaka Soetra kenden, gingen velen er van uit dat de rest van de symboliek die we op de Borobudur tegenkomen, met uitzondering van het levensverhaal van Sakyamuni Boeddha op de onderste ring, afkomstig is uit de Lotus Soetra — zo ongeveer het enige werk uit het mahāyāna dat bekend was in westere academische kringen.
Men stuitte daarbij wel op het probleem dat in eerder bekende mahāyāna-werken Vairócana werd omringd door vier andere: Aksóbja, Ratna-sambhāva, Amitābha en Amógha-pasha. De Borobudur toont Vairócana echter omringd door vijf Boeddhas. Dit kan een verwijzing naar de Avatámsaka zijn waarin Sakyamuni Boeddha wordt voorgesteld als een avatar of fysiek waarneembare gestalte van Vairócana. Samen met de andere vier komen we dan aan een mándala van zes Boeddhas, oost, west, noord, zuid, zenith en nadir, een beeld dat we heel vaak in de Avatámsaka tegenkomen.
Een van de andere redenen waarom de Borobudur een fysieke uiting van de Avatámsaka Soetra zou kunnen zijn, is dat we de berg als het ware twee keer moeten belopen. De galerijen op de vijf ringen omlopend tonen aan twee zijden het hele verhaal. Lopen we rechtsom, met het gezicht naar rechts — pradàksina, weet u nog —, dan stijgen we op van de exoterische verhalen naar de meest abstracte esoterische kenmerken met Boeddha of boeddhaschap als hoogste doel. Gaan we daarna weer rechtsom naar beneden, weer met het gezicht naar rechts, dan dalen we af van het hoogste principe naar de alledaagse werkelijkheid, en realiseren als 't goed is dat het een het ander omvat en vice versa — het Avatámsaka-thema.
Manjushri op de Borobudur
De Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland heeft een en ander gepubliceerd over Samánta-bhádra op Java (Borobudur) en Ceylon/Sri Lanka. In de lijsten die Bareau (Les Sectes bouddhiques) heeft aangelegd van leerstellingen van de eerste 18 Kleine Voertuig-stromingen komt geen enkele bodhisattva-naam voor, ook niet die van Samantabhadra. Hij werd afgebeeld op de Candi Mendut op Java, en op de hogere treden van de Borobudur.
Voetnoot 5 op een van de Sri Lanka-paginas gaat vrij uitgebreid in op de vraag of hier van een bodhisattva sprake was, danwel van een monnik die deze naam als dharma-naam gekregen had, danwel over beide.
|
Deze pagina is er een op de site www.buddha-dharma.nl 
www.buddha-dharma.nl is eigendom van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme
|
|
