Shamabalā

Een belangrijk deel van de Kalachakratantra wordt ingenomen door beschrijvingen van een mytisch rijk genaamd Shambalā.
In zijn gesprek met Alexander Berzin geeft de Dalai Lama toe dat dit verhaal hem vanaf zijn jeugdjaren heeft geïntrigeerd en geïnspireerd. Vanuit dit rijk van Shamabalā rijdt, over een 5000 jaren van nu zeggen sommige bronnen, de koning dan uit om de juiste Boeddha-Dharma opnieuw te vestigen. Opmerkelijk is dat hier een hervestiging van het boeddhisme door een 'wereldheerser', een chakravartin (spr.: dzjàkra-vártin), wordt gepredikt. De tekst is gebaseerd op een vroege leerrede uit de Grote Collectie van het Kleine Voertuig.⁽²⁾
In de meeste geschiedschrijvingen van de indiase bevolkingsgroep de Rajputs, in de vamsāvalï, is het koning Maru die deze klus zal klaren aan het eind van de kali-yuga, de duistere tijd. Rajput staat voor die personen uit de ksátriya-groepering, de krijgers, die van koninklijke origine zijn. In die optiek was Boeddha, zoon van een vorst uit de Sákya-clan een (potentiële) Rajput. En in de vroege Pāli-Leerrede over Het Grote voortgaan zegt Boeddha dat hij stamt uit de clan van Iksváku, volgens genoemde vamsāvalï eveneens een Rajput.

In ieder geval was het een zekere Taranātha (spr.: tara naata)die de kalachakratantra groot gewicht gaf. Hij was een van de bekendste meesters uit de Jonang-traditie (spr.: djoonang). Daarom werd hij ook wel Jonang-Taranātha genoemd.
Taranātha werd in 1575 geboren als Kun-dga'-snin-po, of in het Sanskriet Ānanda-garbha, bron van vreugde. Of hij een Indiër was, of een Tibetaan, is niet duidelijk. Hij schreef een Geschiedenis van het boeddhisme in India, in het Tibetaans, en in de tweede bundel van die geschiedenis wordt het kalachakra-systeem in 22 bladen uiteengezet.

De 14e dalai lama legt er in het Berzin-gesprek grote nadruk op dat de kalachakra-tantra verbonden is met de Sarma-traditie, d.w.z. de Nieuwe Vertalingen School waar de Kagyu (spr.: kàgjoe), de Sakyapa (spr.: saakja-pa), en de Gelug-tradities (spr.: geeloeg) van het tibetaanse boeddhisme zich naar richten. De gelug is de traditie waar de 14e dalai lama rechtstreeks mee verbonden is. Hiermee wordt waarschijnlijk aangeduid dat de overige twee scholen, de oudere Nyingma (spreek: njingma) en de jongere Jonang, zich, althans gedeeltelijk, op oudere tekstlagen baseren. Dat verklaart wellicht het feit dat de 14e dalai lama in het genoemde gesprek niet minder dan drie keer meldt dat de kalachakra-tantra niet tot de Nyingma-school behoort, terwijl die school zich toch onderscheidt als een tantra-school. In dat zelfde gesprek laat hij voorts weten dat hij zich in de praktijk van de kalachakratantra een opvolger weet van de 2e en de 7e dalai lamas, nog het meest van de zevende (1708-1757). Duidelijk is niet of de Taranātha-versie van deze tantra tot de Sarma-lijn gerekend moet worden.

De Jonang-traditie

december 2005

Aan het begin van de 14e eeuw verliet Sherab Gyeltsen (of Gyaltsen) de Orde van de Sakyapa en vestigde de Jonang-Orde in de plaats Jonang, ongeveer 160 km ten noordwesten van het Tashi-lhumpo-klooster in het Tibetaanse Shigatse.
Wat Sherab Gyeltsen onderwees werd, in die tijd, vooral door de Gelugpa-traditie als ketterij gezien: een opvatting van het Enkel Bewustzijn-systeem waarbij het doel een onderdrukken van de totale gedachtenstroom was. Zo werd het geïnterpreteerd, zeggen hedendaagse bronnen, maar die interpretatie stamt uit de pen van toenmalige tegenstanders. De huidige 14e dalai lama ziet de shentong opvatting als een legitieme, maar vermeldt in zijn gesprek met Berzin noch de Jonang-pa, noch Taranātha als degene die de kalachakratantra groot gemaakt heeft; Taranātha's opvatting over de kalachakratantra werd vanaf de 17e eeuw ingelijfd bij de Gelug-traditie, de rest van de Jonang-traditie verdween uit zicht.
In deze tijd heeft de 20ste eeuw overleden Kalu Rinpoche, vertegenwoordiger van de Kagyu-traditie maar tevens een Jonang 'lineage holder', een aantal keren de kalachakra-initiatie gegeven.

Men is er lange tijd van uit gegaan dat de Jonang-traditie geheel verdwenen was. In de 20e eeuw hebben Tibetologen echter bloeiende Jonang-gemeenschappen gevonden in een hoofdklooster in de provincie Sichuan, China, plus nog een veertigtal kloosters met naar schatting 5000 monniken in het district Qinghai en in Tibet zelf. Binnen China zal de Jonang-trend bescherming hebben gehad van krachten binnen de Qing-dynastie.
Inmiddels heeft de 14e dalai lama een aantal gebouwen in de Indiase staat Himachal Pradesh geschonken aan de Jonang-gemeenschap, en heeft ook de Kàrmapa van de Karma Kàgyu-lijn hen een bezoek gebracht.

September 2011, Formele erkenning

Tijdens een topconferentie van vooraanstaanden in de Tibetaans-boeddhistische traditie die rond 27 september 2011 in de Noordindiase plaats Dharam-salá werd gehouden, werd besloten dat de Jonang-traditie voortaan als zelfstandige stroming te boek zal staan. Tijdens deze conferentie liet een vertegenwoordiger van een grote Jonang-tempel in Shimla in de Indiase deelstaat Himachal Pradesh weten dat er op dat moment meer dan 60 vestigingen zijn met meer dan 10.000 monniken in Tibet's oostelijke regio als Ngaba, Zamthang, en Golok.