Uit het archief van www.buddha-dharma.nl





De onreligiositeit van de franse overheid

In 2022, twee dagen voor Pinksteren, bracht de omroep van de franse Senaat een gesprekssessie online waarin een aantal specialisten in de franse geschiedenis van het onderwijs — een historicus, voormalige politici, een oud-secretaris van een president — de bron van de zogenoemde laïcité aan het licht brachten. Het ging in feite om de opvoeding van basisschool-leerlingen. Zou die opvoeding en scholing plaats vinden binnen het kader van het christendom, of binnen dat van het secularisme.
Hoewel Nederland officieel niets kent dat vergeleken zou kunnen worden met de laïcité, is de houding van nederlandse tegenstanders van religieus onderwijs vergelijkbaar met die van de tegenstanders van het door religieuzen georganiseerd onderwijs in Frankrijk.
Een besluit van de Franse Senaat uit 1984 zou hier een definitieve streep hebben getrokken, maar de controverse is daarmee niet gedoofd.
Het onderstaande is aangeboden aan de nederlandstalige wikipedia-pagina, maar die zaken daar zijn volatiel.
5 juni 2022

Het debat over de laïciteit in Frankrijk concentreerde zich rond het lager of basisonderwijs. De roomskatholieke clerus verzorgde "de vrije school"(1). Gaandeweg de 19de eeuw won de wens tot seculier onderwijs aan omvang en kracht. Op 3 juni 2022 werd een video online gebracht onder de titel "Public Sénat en partenariat avec Historia -- Il était une loi quand le sénat écrit l'histoire. -- 1984, la bataille de l'école privée".(2)

Er is dan vanaf de Napoleontische tijd tot aan die van onderwijsminister Jules Ferry sprake van "la guerre scolaire", scholenstrijd, tussen enerzijds de confessionele scholen en anderzijds de niet-confessionelen.

In 1850 begint het debat met onderwijsminsiter Alfred de Falloux (1811-1886). Zijn functie heet dan nog "ministre de l'instruction publique"; kinderen uit lagere sociale strata, zo werd gezegd, moest wat lezen en schrijven worden bijgebracht, maar meer hoefde niet. Falloux was minister onder de de Tweede Republiek, 1848-1851.

Falloux's bekend geworden uitspraak is dan: "God in het onderwijs. De paus aan het hoofd van de kerk. De kerk aan het hoofd van de beschaving"(3)

In 1850 is Victor Hugo (1802-1885), op dat moment parlementariër, de eerste die het onderwerp laïciteit op de agenda plaatst. Uit een toespraak ten overstaan van het Parlement op 15 januari 1850:
"Ik wil ... dat het onderwijs vrij is ; maar ik wil dat de staat toezicht houdt ; en omdat ik wil dat dit toezicht effectief zal zijn, wil ik dat de staat seculier (laïque) zal zijn, zuiver seculier, uitsluitend seculier ..."(4)

Het duurt dan tot de dag dat Jules Ferry (1832-1893) minister wordt (Ministre de l'instruction publique et des Beaux-Arts). We zijn dan in de Derde Republiek (1870-1940). Hij produceert wetsvoorstellen met betrekking tot de laïciteit in het lager onderwijs, te weten in 1881 en 1886.(5)

Sinds Ferry's ministerschap is er dan officieel, met betrekking tot onderwijs binnen een religieue setting niet langer sprake van "vrij onderwijs", maar van "privé onderwijs". Het basisonderwijs op religieuze grondslag zal zich daar niets van aantrekken. Nog in 1984 wanneer er massale manifestaties worden georganiseerd door het katholieke onderwijs blijft "école libre" de leuze.(6)

Fragment van Jules Ferry's toespraak tot het parlement (de Assemblée Nationale) van 14 februari 1889:
"We waren van mening dat er geen sociale vernieuwing zou zijn, geen nationale vernieuwing, dat er zelfs geen militaire vernieuwing zou zijn zonder een grote morele vernieuwing. En die morele vernieuwing hebben we willen bewerkstelligen via de scholen. En we hebben er tien of vijftien jaar over gedaan, over die nationale school!"(7)


(1) https://fr.wikipedia.org/wiki/Histoire_de_l%27%C3%A9ducation_en_France#De_Napol%C3%A9on_%C3%A0_Jules_Ferry

(2) https://www.youtube.com/watch?v=XqCG7PnoThàY&list=WL&index=10

(3) "Dieu dans l'éducation. Le pape à la tête de l'Église. L'Église à la tête de la civilisation." https://www.napoleon.org/en/history-of-the-two-empires/biographies/falloux-du-coudray-frederic-alfred-pierre-comte-de/

(4) "... je veux, ..., la liberté de l'enseignement ; mais je veux la surveillance de l'État ; et comme je veux cette surveillance effective, je veux l'État laïque, purement laïque, exclusivement laïque ... " https://www.apmep.fr/IMG/pdf/education_v_hugo.pdf, p.2

(5) https://www.jstor.org/stable/368743

(6) https://www.lefigaro.fr/mon-figaro/2012/10/29/10001-20121029ARTFIG00588-le-24juin-1984-le-jour-o-la-droite-a-pris-la-bastille.php

(7) "Nous estimions qu'il n'y a pas de rénovation sociale, de rénovation nationale, il n'y a pas même de rénovation militaire sans une grande rénovation morale. Et cette rénovation morale, nous avons voulu la faire par l'école. Et nous avons mis dix ou quinze ans à la faire, cette école nationale!"



Deze pagina is er een op de site www.buddha-dharma.nl
www.buddha-dharma.nl is eigendom van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme