Op 8 oktober 2007 reciteerden cambodjaanse monniken in de Tuol Sleng-gevangenis paritta voor diegenen die onder het Pol Pot-regime werden gedood. Zie voor een drietal recitatieteksten uit het theravāda deze pagina, de horizontale kolom onderaan.
De internationale pers zingt bij dergelijke gebeurtenissen het woord "bidden", dat kennen "we" tenminste.
Daarom is dit opnieuw een gelegenheid om nog eens uit te leggen wat
paritta is.
In het Sanskriet betekent
paritta schenken, opgeven of achterlaten. In het Pāli wordt het uitgelegd als tevreden stellen, kalmeren, gelukkig maken.
Wanneer monniken, en in een enkel geval nonnen, uit de theravāda-traditie, d.w.z. het Kleine Voertuig, of de hīnayāna zo u wilt, uit zuid-oost Azië (Sri Lanka, Thailand, Birma, Cambodja, Laos, en tot op zekere hoogte India)
paritta offeren en reciteren, dan loopt een katoenen draad van het Boeddhabeeld naar een kom, door de handen van de monniken.
Terwijl de mensen die goede gedachten willen wijden aan een overledene, en als het ware hun eigen goede karmische resultaat aan de overledene willen overdragen — omdat die laatste in een nieuw bestaan, of in een tussenbestaan zelf wellicht geen goed karma meer kan verwerven — gieten ze water in die kom, zodat de draad die in die kom terechtkomt als het ware doordrenkt wordt met die goede gedachten die met het water meegaan. De monniken versterken dat proces door tijdens het reciteren van teksten die herinneren aan liefdevolle vriendelijkheid, mededogen en de aanbeveling goed karma te verwerven de draad door hun handen af te wikkelen vanaf het Boeddhabeeld tot aan de kom. Dat wordt
paritta genoemd.
Deze parittadraad wordt na de ceremonie meestal in stukjes geknipt en om de pols van de offeranden brengende aanwezigen gebonden.
Er zijn dus drie factoren in deze ceremonie. Daar is als eerste degeen, of diegenen die hun eigen behaalde gunstige karma willen overdragen aan geliefde overledenen. Daar zijn de monniken die dat proces versterken door hun recitaties (die niet altijd bekend zijn bij de lekenvolgelingen), en daar is het Boeddhabeeld dat niet gezien wordt als een geanimeerd beeld dat kracht schenkt of wensen vervult, maar dat eerder aanwezig is als herinnering aan het feit dat hier Boeddha's Leer in praktijk gebracht wordt — de ceremonie is boeddhistisch, en daarmee een gestandaardiseerde praktijk, niet zomaar iets wat iemand zelf zonder religieuze
content, of met zelf verzonnen religieuze content, uitvoert.
(In het geval van deze Tuol Sleng-ceremonie waren er geen leken-offerandes brengenden aanwezig. De monniken deden het alleen.)
Ook op andere momenten, wanneer er geen sprake is van de ceremonie met de draad, maar wel van het reciteren van verzen met bovengenoemde inhoud, is er sprake van overdracht, van in ieder geval de wens goed karma van de een aan de ander door te geven. Zo werd in augustus 2007
paritta gereciteerd voor de staat Maleisië ter gelegenheid van de vijftigste 'verjaardag' van de onafhankelijkheid.
Begin december 2018 werd
een video online gezet over de crematie van een thaise senior-monnik, iemand uit het theravāda.
De persoon die de film aanbood — met aan deze kant van het scherm eigenlijk wel ongewenste achtergrondmuziek, maar allà — vermeed het noemen van de naam van de vijf jaar geleden overleden persoon. Waarschijnlijk heeft hij het ook niet gevraagd.
Het is waarschijnlijk voor het eerst dat een hele openlucht-crematieceremonie uit deze traditie in beeld wordt gebracht.
De thaise overheid spoort de verschillende tempelgemeenschappen aan binnenshuis-crematoria aan te schaffen met hoge vuren en efficiënte roetfilters. De filmer die hier aan de gang is geweest zal daar niet van op de hoogte zijn.
De verklaring over de tijd die ligt tussen overlijden en cremeren, een toepassen van vedisch-brahmaanse astrologie zoals dat leefde binnen het Khmer-rijk dat in de 12de eeuw ophield te bestaan, wordt hier niet behandeld.
Om de feitelijkheden te verklaren die op de film te zien zijn: Het witte koord dat door de handen van de reciterende monniken loopt is een zogenoemd
paritta-koord. Het begint bij de meest senior in de rij, en eindigt in water in een kom. Dat water vangt, in beeldtaal uitgedrukt, de goede wensen op die langs het koord worden voortgestuwd. Het wordt voor verder ceremonieel gebruik apart gehouden. Hier werd het uitgegoten op de nog lauwe as.
Verder zien we dat de monniken en mannelijke familieleden van de overledene de botrestanten die achterblijven na de crematie op een openluchtvuur — dat per definitie geen al te grote hitte veroorzaakt — uit de as halen waarna tenminste een deel ervan in een reliekvat wordt gelegd, in dit specifieke geval een miniatuur-stoepa die ergens op de
wat bewaard gaat worden, dus niet bij familie thuis — de doorsnee zuid-aziaat wil beslist geen crematie-as of botrestanten in de woning hebben.
Een aanvullend gegeven is dat wanneer er erg veel botmateriaal overblijft de overleden monnik wordt geacht in een volgend bestaan verder te cultiveren. Zijn er weinig botrestanten, en zijn ze versteend, dan zou er sprake zijn van verlichting. Dat is de traditionele opvatting uit de tijd voordat de exacte wetenschappen hun intrede deden, of de opvatting van diegenen die in kringen verkeren waar waarde wordt gehecht aan het exact instandhouden van traditie.
Aan het eind van de video zien we hoe in het wit geklede mannen water over zich heen gegooid krijgen. Het zijn de personen die de praktische kant van de crematie voor hun rekening hebben genomen en die nu alvast door een van de monniken, al is het maar provisorisch, worden gereinigd. Niets van de overledene mag aan hen blijven hangen.
Een crematie-bijeenkomst, of het nu hier in het theravāda is, of in een van de mahāyāna-stromingen, staat uiteraard in het teken van vergankelijkheid, en ook van het doorlopen van
het wiel van geboren worden en sterven.
Dat er bij crematies, althans in het theravāda, niet wordt gehuild of gejammerd heeft te maken met de opvatting dat men eventuele nog aanwezige mentale restanten van de overledene niet wil hinderen op zijn reis door samsāra, d.w.z. het wiel van geboren worden en sterven. Jammeren in de zin van "we zouden willen dat u hier nog was" wordt gezien als een uitnodiging om die eventuele mentale restanten te laten aarzelen en blijven in een wereld waarin ze niet meer thuishoren, waaruit ze moeten verdwijnen om de wereld zijn kans te geven voort te gaan, en om "zelf" ook de kans te hebben op een nieuwe poging in (nog) gunstiger omstandigheden.
