Votiefstoepas te Bodhgaya. Het merendeel bevindt zich nu in musea
Wanneer het gebruik van pelgrimeren naar de belangrijkste plaatsen waar Boeddha ooit verbleef —
Lumbini,
Bodhgaya, Varanasi (
Sarnath),
Kushinara — precies begonnen is, is uiteraard moeilijk te zeggen, maar na zijn overlijden zijn mensen uit omringende streken op stap gegaan om de situatie waarin Boeddha leefde met eigen ogen te aanschouwen, om zich een beter beeld te kunnen verschaffen.
Die reizen waren vol gevaren; ze waren meestal lang, ze gingen over onverharde wegen — als er wegen waren — ze gingen over woeste stromen met schippers die onderweg best wat extra bij wilde verdienen, ze gingen door bossen met dieren die mensen niet altijd zagen zitten, ze gingen over vlaktes met insecten die ziektes konden overbrengen — we lezen in monialenregels zinsneden over builen(pest) op en rond knekelvelden, en niet iedereen was even bereid vermoeide reizigers een slaapplaats te bieden.
Nogal wat pelgrims zijn, gezien de opschriften, vrij welvarend geweest, en kinderen van stand, om het zo te zeggen. Ze lieten die opschriften vaak, maar niet altijd, achter op de miniatuur-stoepas die ze door lokale steenhouwers lieten maken om deze dan vervolgens achter te laten rond bijvoorbeeld de Mahābodhi te Bodhgaya — aanvankelijk niet meer dan de boom waaronder Boeddha in de nacht van het grote Ontwaken had gezeten, plus het meertje (niet meer dan een plas water) en nog een paar plaatsen waar hij de volgende zeven dagen mediteerde.
Votiefstoepas te Nālandā die eveneens in meerderheid naar musea zijn overgebracht
De votiefstoepas die te
Nālandā zijn achtergelaten zijn in principe veel jonger dan die te Bodhgaya, en voor kunstkenners is het interessant te zien hoe de architerturale voorkeur van bepaalde periodes zich ook vertaalde in deze bouwwerken van niet meer dan 1 meter à 1,50 meter hoog.
