Op of rond 1 augustus 2004 begint binnen de theravāda-gemeenschap in Zuidoost Azië de drie maanden durende retraite-periode, vassa waarin door monniken en nonnen niet gereisd wordt - althans niet langer dan een dag, en 's-avonds weer thuis.
Dit verbod en de reden daarvoor worden gegeven in de vinaya (klemtoon op "vin"), de Orderegels voor monniken en nonnen. Uit bezorgdheid dat tijdens deze vruchtbare regenperiode de opkomende gewassen vertrapt zouden worden door grote groepen monniken die door de velden moesten trekken om van dorp X naar dorp Y te kunnen komen, gaf Boeddha het advies deze periode te gebruiken voor zo mogelijk solitaire cultivering.
Er is gezegd dat de regentijd-retraite, dus vassa, panca, of elke andere naam die er aan gegeven wordt, de impuls heeft gegeven voor het instituut van gevestigde moniale orde.
Voorheen was de sangha een steeds in grootte en samenstelling wijzigend corpus van ambulante monniken of nonnen, de eersten al dan niet geschaard rond Boeddha zelf, of rond een van zijn senior-monniken, de laatsten niet ver uit de buurt, maar altijd semi-zelfstandig. Vassa was het moment waarop men voor tenminste drie maanden sedentair werd. Voor sommige monniken die de tijd alleen wilden doorbrengen bouwden dorpelingen een tijdelijk strohutje, andere kwamen bij elkaar in door rijke supporters geschonken ārama, letterlijk lusthoven: parken waarin supporters niet alleen min of meer permanente hutten of kluizen bouwden, maar ook een hal van samenkomst waar men kon luisteren naar toespraken. Het moeten de bhikkhuni zijn geweest die zich als eersten permanent vestigden, veilig voor door de jungle rondwarend grootwild, enzo.
De semi-permanentie van vassa zou de aanleiding zijn geweest dat steeds meer groepen monniken op de gedachte kwamen te kiezen voor een permanent sedentair bestaan, tot we vandaag zijn aanbeland in een situatie waarin het in Zuidoost-Azië heel ongebruikelijk is nog een monnik aan te treffen die een zwervend bestaan leidt. Die eerste ārama groeiden uit tot kloostercomplexen waarvan de funderingen hier en daar nog te zien zijn. De voorschriften in de Code (vinaya) luiden dat zo'n ārama op loopafstand van de bebouwde kom moet zijn. Dit vergemakkelijkt zowel de ochtendlijke maaltijdronde als het bezoek door lekenvolgelingen. Het bestaan van deze regel toont dat ze na het overlijden van Boeddha aan het corpus van de vinaya is toegevoegd, en een van de eerste meningsverschillen tussen de behoudenden en de vooruitstrevenden binnen de sangha ging nu juist over het bewaren van voedsel — bewaren van voedsel voor de volgende dag kan in een knapzak nauwelijks, maar op een plankje in een hut kan het wel, klimatologische condities in aanmerking genomen.
Onderzoekers naar het monasticisme in boeddhisme hebben er op gewezen dat deze sedentarisatie, een "seven-eleven permanentie", ertoe heeft bijgedragen dat boeddhisme een bredere verspreiding heeft gekend dan het jaïnisme dat lange tijd ambulante monialen heeft gekend. Boeddhisme verschafte de bevolking van landen waar de Dharma in de harten, voorwerpen en literatuur van handelaren en hun meereizende monniken terecht was gekomen de gelegenheid om bij wijze van spreken op ieder uur van de dag eens langs te gaan om te vragen hoe dat nu zit met dat boeddhisme. Doen ze ook dit? Kennen ze ook dat? Kan ik ook langskomen tijdens de tweewekelijkse recitatie van de beknopte Code, en moet ik dan iets doen?
Juist voorafgaand, en direct na deze periode van vassa worden er in Thailand, en ook in Cambodja vaak ceremoniën gehouden waarbij leken-boeddhisten de gelegenheid aangrijpen een wat uitgebreidere maaltijd en/of kleding en andere nuttige zaken te overhandigen — zeep, waspoeder, tandpasta, slippers.
Hoewel Thailand uiterlijk strikt het theravāda-boeddhisme aanhoudt, is het naar innerlijk voor een groot deel mahāyānistisch. Theravāda kent dergelijke eetfestijnen voorafgaand aan de regentijd formeel niet, maar in het Chinese mahāyāna - Thaise boeddhisten zijn vaak van Chinese origine - kennen we het Ullàmbana-festival (nadruk op "lam"), een ceremonie waarin de hongerige "spirits" symbolisch worden gevoed en aangemoedigd om ofwel naar een ander leven over te gaan, ofwel Boeddha's Reine Land te bereiken. Ceremonieën daarop betrekking hebbend worden dan gehouden door een zo groot mogelijk aantal monialen die extra gewicht geven aan die aanmoediging. Die Ullàmbana-gebeurtenis valt vaak samen met het begin van de vassa-periode, en, ongeveer, in de Chinese cultuur, met pudu, een 7-daags extra herdenken van de overledenen - een voor-boeddhistisch gebruik.
Op 27 en 28 oktober 2004 werd doorheen de theravāda-communiteit het einde van Vassa, de 'regentijd' gevierd. Die einddag valt altijd op de vollemaandag van de maand genaamd Assa, meestal oktober. De gebeurtenis heet Pavaraná in het Pāli.
De Boeddhalegende die opgenomen is in de Pāli-canon, zegt dat Boeddha gedurende deze periode in het hemelse verblijf Tavatimsa (of Trayatrimsa, de hemel van de 33 goden) was om daar zijn overleden moeder de Dharma, met name de Abhidharma, te prediken. Op de vollemaandag van Assa keerde hij terug naar de aarde, en ving het onderwijzen en rondreizen op aarde weer aan.
Wie dat wil mag uit deze legende concluderen dat Boeddha tijdens deze drie maanden mediteerde op de Abhidharma (Abhidhamma), en de manier om deze te onderwijzen als het ware mentaal uittestte op zijn moeder Māyā die 7 dagen na zijn geboorte overleed. (De mahāyāna-traditie zegt dat moeder Māyā in Tushita verblijft, het oord waarvandaan tezijnertijd Maitreya Boeddha naar de aarde zal komen.) De Birmese boeddhisten noemen dit feest dan ook Abhidhamma Day. De Abhidharma, resp. Abhidhamma is een omvangrijke collectie gedetailleerde verhandelingen over lichaam en geest, vooral geest, en over de resultaten van handelen met lichaam en geest.
Deze zelfde vollemaandag van oktober viert de Chinese mahāyāna-traditie de gedenkdag van Amitābha Boeddha, de Boeddha van het Westelijke Reine Land. Op veel plaatsen wordt deze dag, en zo mogelijk een weekend, doorgebracht met het continu reciteren van deze Boeddha's naam.
|
Deze pagina is er een op de site www.buddha-dharma.nl 
www.buddha-dharma.nl is eigendom van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme
|
| | |
